Einde van het vragenuur. Kamervoorzitter Arib schorst de vergadering. Straks zal Wilders (PVV) een debat over de aanslag in Utrecht aanvragen. Dat zou dan nog vanmiddag moeten plaatsvinden. Onduidelijk is op dit moment of daar een meerderheid voor is.
Ook VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff benadrukt dat er niet gespeculeerd moet worden. Hij snapt dat nog niet alle antwoorden voorhanden zijn.
© ANP — Klaas Dijkhoff (VVD) Lodewijk Asscher (PvdA) benadrukt dat iedereen die nu al praat over motieven, 'voor z'n beurt spreekt'. Iedereen wil antwoorden, maar nu moeten we vooral respect betuigen voor de slachtoffers en nabestaanden, zegt hij.
Baudet (FvD) vraagt hoe Grapperhaus de aanslag ziet in het kader van het Nederlandse asielbeleid. Ondertussen laten Kamerleden op de achtergrond van zich horen, ze vinden het duidelijk geen gepaste vraag. Grapperhaus gaat niet specifiek in op de vraag.
Nu Thierry Baudet (FvD). Hij vraagt zich af waarom er niets bekendgemaakt is over de slachtoffers. ,,Denkt de minister niet dat als dat wel was gedaan, dat er veel sneller duidelijkheid zou zijn geweest over wat er is gebeurd?''
Volgens Grapperhaus kan niet niet zomaar, vanwege privacyoverwegingen. ,,Het belang van de slachtoffers en hun nabestaanden wegen echt veel zwaarder dan nieuwsgaring.''
Martin van Rooijen (50Plus) vraagt zich af of de aanslag voorkomen had kunnen worden. Hij wil van Grapperhaus weten of er naar aanleiding van de aanslag in Nieuw-Zeeland ook in Nederland opschaling van de veiligheidsdiensten is geweest.
De minister benadrukt dat hij binnenkort met alle informatie zal komen, waarover de Kamer dan kan oordelen. ,,Dit zijn allemaal aspecten die nu worden meegenomen in het onderzoek.''
De volgende is Gert-Jan Segers (CU). Ook hij hekelt Baudets keuze de FvD-bijeenkomst gisteravond door te laten gaan.
Verder met Tunahan Kuzu (Denk), die zijn medeleven uitspreekt met de nabestaanden van de slachtoffers. Net als Thieme (PvdD) vraagt hij zich af waarom het kabinet 'olie of het vuur heeft gegooid' door te suggereren dat er sprake was van een terroristisch aanslag.
Grapperhaus ontkent dat dat het geval is. Hij herhaalt dat niet werd uitgesloten dat er sprake was van een terroristisch motief, en dat dat ook op die manier naar buiten is gebracht.
© ANP — Tunahan Kuzu (Denk) SGP-leider Kees van der Staaij vraagt Grapperhaus niet te wachten met antwoorden aan de kamer tot het strafrechtelijk onderzoek afgerond is. Dat zegt Grapperhaus toe. ,,Ik zal lopende het onderzoek een aantal zaken die al wel beantwoord kunnen worden, aan u doen toekomen.''
Door met Lilian Marijnissen (SP): ,,Ik heb gisteren met stijgende verbazing, wat vervolgens stijgende walging werd, gevolgd hoe sommigen hier zijn omgegaan met de situatie.'' Ze verwijst naar Thierry Baudet (FvD), die gisteren tijdens zijn verkiezingsbijeenkomst in het Kurhaus in Den Haag een verband legde tussen de aanslag en het Nederlandse asielbeleid.
Baudet liet vanmiddag weten dat hij niet te ver is gegaan door de bijeenkomst gisteravond door te laten gaan, terwijl andere partijen een campagnestop hadden ingelast. De kritiek doet Baudet af als vooral gespeelde verontwaardiging. ,,Veel komt mij onoprecht over.''
Marianne Thieme (PvdD) bij de interruptiemicrofoon. Ze wil weten waarom de premier gisteren sprak over een terroristisch motief. ,,In plaats van de-escaleren, ging hij op voorhand al speculeren over het motief van de dader.''
Grapperhaus: ,,Gisteren is al spoedig aangegeven dat er sprake is van een aanslag. Dit is een gebeurtenis met een zeer grote impact, met directe slachtoffers die in een gewone tram zijn neergeschoten.'' Hij benadrukt dat er 'ernstig rekening worden gehouden' met een terroristisch motief, maar dat andere motieven niet worden uitgesloten door het Openbaar Ministerie.
© ANP — Marianne Thieme (Partij voor de Dieren) Jesse Klaver (GroenLinks) krijgt het woord. Hij snapt dat Grapperhaus nu nog niet overal antwoorden op heeft, maar roept hem op die wel zo snel mogelijk te hebben. Daarna wil Klaver alsnog in debat.
Volgens Wilders probeert Grapperhaus het afleggen van verantwoordelijkheid over de verkiezingen heen te trekken.
PVV-leider Geert Wilders gaat daar niet mee akkoord. ,,Wat een schandelijke verklaring, de minister moet zich kapotschamen'', zegt hij fel. Wilders hekelt dat Tanis werd vrijgelaten, terwijl hij een flink strafblad had.
,,U bent politiek verantwoordelijk. Ik zal een motie van wantrouwen indienen vanwege het slappe optreden van deze minister.''
Minister Grapperhaus reageert meteen. ,,Het strafrechtelijk onderzoek is op dit moment in volle gang. Tot dusver wordt er bij het Openbaar Ministerie ernstig rekening gehouden met een terroristisch motief. Andere motieven worden nog niet uitgesloten.'' De minister benadrukt dat hij niet veel meer kan vertellen over het onderzoek, zolang dat nog niet klaar is.
Er zijn veel vragen, benadrukt Buma, die begrijpt dat nog niet alle antwoorden voorhanden zijn. ,,Is er al meer te zeggen over het mogelijke motief van de dader?'', aldus Buma. ,,Het lijkt er op dat deze verdachte een historie heeft van strafbare feiten. Hoe kan het dat hij vrij rondliep?''
We gaan verder met het vragenuur. CDA-leider Sybrand Buma krijgt het woord. Hij wenst alle nabestaanden en gewonden alle sterkte toe. Ook prijst hij het werk van alle hulpverleners en veiligheidsdiensten.
Voorafgaand aan het vragenuur heeft PVV-leider Geert Wilders laten weten dat minister Grapperhaus zou moeten opstappen. De man had 'een stafblad van hier tot Tokio, onderstreept Wilders, die vindt dat Tanis nooit vrijgelaten had mogen worden. Politiek verantwoordelijke Grapperhaus moet daarom 'zijn biezen pakken'.
Kamervoorzitter Arib schorst kort. Zometeen zal de Kamer verder praten over de aanslag, met premier Rutte en minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
Na de speech van Rutte wordt een moment stilte gehouden in de Kamer, uit respect voor de slachtoffers en hun nabestaanden.
De premier benadrukt dat we 'nooit zullen zwichten voor haat en geweld. Nooit!'
Rutte spreekt zijn bewondering uit voor de inwoners van Utrecht, die 'ondanks alles zo kalm zijn gebleven'.
Rutte benadrukt dat de politie de komende tijd nog veel werk zal moeten verrichten. ,,Maar de impact is groot. Ons vertrouwen heeft een flinke knauw gekregen, net als ons gevoel van veiligheid. Toch gaan we 'gewoon' verder met ons leven. Voor mij is de simpele dagelijkse routine het bewijs dat onze samenleving sterker is dan haat en geweld.''
Rutte: ,,Een compleet onwerkelijke situatie. Drie mensen die worden doodgeschoten, en drie mensen die zwaargewond zijn geraakt. In een tram in Utrecht. Nederland is in het hart geraakt.''
Premier Rutte krijgt het woord. ,,Vandaag hangen in heel Nederland de vlaggen halfstok. De nachtmerrie van gisteren is geen boze droom, maar de harde realiteit waarin we vanmorgen wakker zijn geworden.''
Arib benadrukt dat we nog weinig weten van het motief van Gökmen Tanis, de schutter in Utrecht. ,,Wat we wel weten, is dat Nederland diep getroffen is.''
Eerst wordt een kort moment stilgestaan bij de slachtoffers van de aanslag. Kamervoorzitter Arib geeft een korte speech. Ze verwijst onder meer naar de aanslag in Nieuw-Zeeland, waar vorige week een man het vuur opende in een moskee.
Het vragenuurtje start om 14.00 uur. CDA-leider Sybrand Buma heeft officieel de Kamervragen over Utrecht ingediend, maar de gehele Kamer zal dit moment aangrijpen om zich uit te spreken over de aanslag en premier Rutte te bevragen.
