Dit liveblog is gesloten
De motie van wantrouwen tegen minister Bijleveld en premier Rutte is verworpen. Daarmee sluiten we het liveblog.
© ANP — Ank Bijleveld, minister van Defensie en premier Mark Rutte Einde van het debat, zometeen wordt er nog gestemd over de motie van wantrouwen.
We gaan weer verder. Premier Rutte ontraadt alle moties, inclusief de motie van wantrouwen. Kamervoorzitter Arib helpt de premier in herinnering dat hij geen oordeel over moties van wantrouwen hoeft te geven, omdat dat aan de Kamer is.
Schorsing tot 00.25 uur
Einde van de tweede termijn van de zijde van de Kamer. Voorzitter Arib schorst kort, daarna zullen minister Bijleveld en premier Rutte ingaan op de moties.
Ook FvD steunt de motie van wantrouwen tegen Bijleveld en Rutte.
Kuzu (Denk) komt ook nog met een motie waarin hij stelt dat Jeanine Hennis, gezien alle gemaakte fouten, niet meer werkzaam zou moeten zijn als VN-gezant in Irak.
Ook 50Plus steunt de motie van wantrouwen en de motie voor een parlementaire ondervraging.
Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver 'steunt van harte' de motie voor een parlementaire ondervraging. De motie van wantrouwen steunt hij niet.
Lilian Marijnissen (SP) dient een motie van wantrouwen in tegen zowel minister Bijleveld als premier Rutte. De motie is ondersteund door PvdD, PVV, Denk en Van Kooten-Arissen.
Ook roept Marijnissen op tot een parlementaire ondervraging over de kwestie.
Bijleveld en Rutte zijn klaar: einde van de eerste termijn. We gaan direct door met de tweede termijn, waarbij alle partijen de kans krijgen moties in te dienen.
Volgens Bijleveld gaat de 'fact-finding mission' waar Salima Belhaj (D66) voor pleit 'na vier jaar heel erg lastig worden'. Ze gaat wel de mogelijkheden om mensen 'ter plekke te sturen' serieus verkennen.
Bijleveld zegt de Kamer geen valse hoop te willen geven. ,,We gaan alle feiten niet boven tafel krijgen.'' Ze benadrukt dat ook Centcom dat niet is gelukt. ,,En die weten er het het meeste over.''
© ANP — Ank Bijleveld, minister van Defensie Klaver (GroenLinks) verwijst naar een email van Centcom aan NRC en NOS, waarin de zeventig burgerslachtoffers worden bevestigd.
Bijleveld: ,,We hebben Centcom om opheldering gevraagd. Die heeft laten weten dat er op basis van het onderzoek zeer waarschijnlijk burgerdoden zijn gevallen, maar dat niet vast is te stellen om hoeveel slachtoffers het gaat. Centcom zei ook niet te weten waarom hun woordvoerder is afgeweken van het conclusies van het rapport en de desbetreffende mail aan NRC heeft gestuurd.''
Bijleveld benadrukt dat er nieuwe beleidsregels zijn opgesteld, waarmee de Kamer beter geïnformeerd kan worden over het verloop van de missie. ,,Dat kunnen we vanaf nu onmiddellijk gaan doen.''
Rutte is klaar met zijn antwoorden, door met minister Ank Bijleveld (Defensie), die nog een aantal openstaande vragen zal beantwoorden.
Klaver (GroenLinks) en Rutte botsen minutenlang over het aantal burgerdoden dat zou zijn gevallen. De GroenLinks-voorman schermt met allerlei indicaties over tientallen doden, maar Rutte hamert erop dat er officieel - 'maar natuurlijk gelooft niemand dat er geen burgerdoden zijn gevallen' - nog altijd geen burgerdoden zijn bevestigd.
De oppositie blijft Rutte ondervragen over de vraag of hij wel of niet in juni 2015 is geïnformeerd over mogelijke burgerdoden bij het bombardement. De premier herhaalt zijn boodschap dat hij daar 'geen herinnering' aan heeft. ,,Ik kan geen herinnering faken.''
Rutte stelt dat er geen reden is om te doen alsof hij iets niet kan herinneren. ,,Want als ik het wel had geweten op dat moment, had dat niets uitgemaakt.'' Volgens hem is er niets te verbergen.
,,Volstrekt ongeloofwaardig dat het Nederlandse leger zoiets doet, en dat niet bij de hoogste baas terecht komt'', zegt Thierry Baudet (FvD). ,,Als dat wel zo is, dan moeten we ons echt zorgen gaan maken, dan is Rutte totaal incapabel, want dan heeft hij geen flauw idee wat er gebeurt bij het leger.''
Rutte herhaalt er geen herinnering meer aan te hebben. ,,Dat wil niet zeggen dat het niet gebeurd is.'' Hij benadrukt dat het een vertrouwenskwestie is 'of de Kamer dat gelooft'.
Volgens Rutte kunnen de toenmalige PvdA-bewindslieden Lilianne Ploumen en Bert Koenders - die de verkeerde brief naast Hennis ook hadden ondertekend - daar niet voor worden aangekeken. ,,Zij hebben alleen gekeken naar hun vragendeel, zo gaat dat met dat soort vragensets.''
Klaver (GroenLinks) vindt ook dat het een leugen is. ,,Als informatie over burgerslachtoffers wel beschikbaar was, maar niet gedeeld had mogen worden, hoe kan het dan dat vervolgens in een brief wordt ontkend dat er burgerslachtoffers zijn gevallen?''
Rutte herhaalt dat het een fout is, maar dat het niet meer 'te reconstrueren' is. ,,Er is geen sprake van een doofpot.''
Marijnissen (SP) steggelt met Rutte over het al dan niet bewust verkeerd informeren van de Kamer. Rutte: ,,U trekt allemaal conclusies, dat het leugens zijn, maar dat is niet waar.''
Het debatje stoort CDA-Kamerlid Martijn van Helvert blijkbaar. Hij spreekt z'n ongenoegen ongecensureerd uit op Twitter:
Kuzu (Denk): ,,Wat is een mensenleven in Irak voor u waard, minister-president?''
Rutte benadrukt dat de inzet altijd is om burgerslachtoffers te voorkomen, maar dat dat risico altijd bestaat.
Geert Wilders (PVV) is geïrriteerd: ,,Niet relevant? De Kamer heeft ingestemd met verlenging terwijl zeker de helft van de ministerraad wist van de burgerdoden, en dat niet heeft gedeeld met Kamer. Dat is onvergeeflijk.''
Rutte: ,,Het is niet zo dat kennis over burgerslachtoffers gedeeld zou zijn met de Kamer, dat kon niet omwille van de militairen.'' Bovendien bestaat er volgens Rutte bij de strijd tegen Islamitische Staat altijd risico op burgerslachtoffers, dus kan dat op zichzelf niet relevant zijn voor de afweging om de missie te verlengen.
© ANP — Geert Wilders (PVV) Rutte bestrijdt dat informatie over burgerslachtoffers onder de pet is gehouden om het verlengen van de missie niet in gevaar te brengen. ,,Dat is gewoon niet waar, echt onzin.''
We gaan weer door. Niet minister Bijleveld, maar premier Rutte krijgt eerst het woord. Hij geeft meteen aan dat er tijdens het bespreken van een verlenging van de missie niet is gesproken over de burgerdoden in Hawija.
Klaver (GroenLinks) breekt meteen in: ,,Dit is misschien wel het meest explosieve. Had de ministerraad dat niet moeten weten?''
Rutte: ,,Het feit dat er onderzoek werd gedaan naar mogelijke burgerdoden, speelde geen rol bij de beoordeling of de missie wel of niet verlengd moest worden.''
Schorsing tot 21.25 uur
Baudet is klaar, einde van de eerste termijn van de zijde van de Kamer. Zometeen is het woord aan minister Bijleveld en premier Rutte. Kunnen zij de 'kristalheldere' geven die de Kamer verlangt?
Van Helvert (CDA) mengt zich in de discussie. ,,Collega Baudet legt onterecht een verband tussen de verlenging van de missie en het niet melden van burgerdoden.''
Baudet: ,,We zijn geen collega's, maar ambtsgenoten. Kamerleden zijn niet elkaars collega's. Ik ben onafhankelijk en autonoom.'' Van Helvert negeert dat en noemt Baudet opnieuw collega.
Als laatste Thierry Baudet (FvD). Hij haalt de brieven nog eens aan waarin het kabinet stelt dat er geen burgerslachtoffers zouden zijn, terwijl daarna blijkt dat die wel zijn gevallen. ,,Op welke wijze is de minister nou daarna geïnformeerd? Dat is de grote vraag.''
Baudet spreekt van een 'smoking gun'. ,,Ze wilden verlengen, dus ze moesten koste wat kost voorkomen dat burgerdoden in het nieuws zou komen.'' De grote vraag voor Baudet: heeft het kabinet straks nog steeds de steun van de coalitie?
© ANP — Thierry Baudet Nu Femke van Kooten-Arissen. ,,Mensen krijgen leugens, geen wonder dat mensen in dit land het vertrouwen compleet kwijt zijn'', zegt ze. Volgens haar moeten 'deze mensen vertrekken'.
Door met Wybren van Haga. Hij hekelt dat er in de brief aannames worden gedaan. ,,Dit is toch geen spelletje Cluedo?'', zegt hij over de passage waarin staat dat premier Rutte 'vermoedelijk' is geïnformeerd.
Stoffer is klaar, nu VVD-Kamerlid André Bosman. Hij prijst de Nederlandse militairen en stelt dat zij hier niet verantwoordelijk voor mogen worden gehouden.
Bosman stelt vast dat het niet mogelijk is om een precies aantal burgerslachtoffers vast te stellen. ,,Een onmogelijke taak.''
De VVD'er noemt de informatievoorziening van het ministerie 'suboptimaal', en is blij dat de minister daar iets aan wil gaan doen.
