Dit liveblog is gesloten
De beantwoording is klaar, waarmee er een einde is gekomen aan de tweede termijn en dus aan het debat. Volgende week dinsdag zal worden gestemd over de ingediende moties.
Verschillende Kamerleden doen mondkapjes op voordat ze de plenaire zaal van de Tweede Kamer verlaten.
© EPA — Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, links), minister Tamara van Ark (Medische Zorg) en premier Mark Rutte We gaan verder, de bewindslieden krijgen het woord voor de beoordeling van de moties.
De Kamerleden zijn klaar met hun tweede inbreng en moties. Voorzitter Arib schorst voor tien minuten. Daarna zullen de bewindslieden de moties beoordelen.
Dijkhoff (VVD) dient namens vrijwel de gehele Kamer een motie in waarin staat dat de partijen tijdens de coronacrisis niet meer meerdere dagen per week tot diep in de nacht in het Kamergebouw willen wachten op een hoofdelijke stemming. Volgens de VVD-fractievoorzitter moeten Kamerleden 'het goede voorbeeld' geven.
PVV-leider Wilders het daar niet mee eens. Hij vindt dat Kamerleden met 6000 euro per maand genoeg krijgen betaald om hun werk te doen. Wachten op een hoofdelijke stemming, ook als dat toch diep in de nacht is, hoort daarbij. ,,Dit is ons vak'', zegt hij.
Voor wie zich afvroeg waarom Femke Merel van Kooten-Arissen niet aanwezig is vandaag: ze zit ziek thuis.
Minister Van Ark is klaar, einde van de eerste termijn van de zijde van de Kamer, we gaan direct door met de tweede termijn. Daarin kunnen Kamerleden onder meer moties indienen.
Klaver (GroenLinks) probeert het nog een keer, maar Van Ark blijft benadrukken dat de beroepsgroep zelf een afweging mag maken. Aan de voorraad ligt het niet, benadrukt ze opnieuw.
© ANP — Jesse Klaver (GroenLinks) De Jonge is klaar, nu volgt minister Tamara van Ark (Medische Zorg) voor haar deel van de beantwoording. Ze benadrukt dat de mondkapjes op dit moment verplicht zijn in verpleeghuizen in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, maar dat het op andere plekken wel kan. Er is voldoende voorraad. Dat het daar niet verplicht is, volgt op het OMT-advies rond verpleeghuis en is vervolgens uitgewerkt door de beroepsgroep.
De vraag voor Marijnissen (SP) blijft staan: ,,Als schaarste nu geen rol speelt, wat is er dan tegen om tegen zorgverleners te zeggen dat ze preventief beschermende middelen kunnen krijgen?''
Van Ark: ,,Juist vanaf het begin hebben vakbonden als beroepsgroep gestreden voor eigen afweging. Die aanvragen hebben we ook gekregen.'' De bewindsvrouw wil niet toornen aan de uitwerking van de beroepsgroep. Schaarste speelt geen rol, en mag dat ook nooit spelen, benadrukt ze.
De Jonge gaat nu in op het testbeleid. Op dit moment worden er ongeveer 40.000 testen per dag afgenomen. De minister hoopt dat dat aantal begin oktober op 56.000 ligt en eind die maand op 70.000.
De minister gaat ook in op de veelbesproken corona-app. ,,Hij is klaar en wordt volgende week besproken.''
Minister De Jonge krijgt het woord. Hij benadrukt dat over twee weken weer gekeken wordt of de huidige maatregelen afdoende zijn.
De Jonge erkent dat er meer behoefte is aan voorspelbaarheid rond mogelijke maatregelen, als regio's in bepaalde risico-niveau's komen. Hij belooft verbetering, hoewel een eenduidig systeem vooralsnog uitblijft, omdat het kabinet kiest voor 'maatwerk'.
De bewindsman stelt dat gedragsdeskundigen al worden geraadpleegd bij de communicatie. Onder anderen Azarkan (Denk) vroeg daar om.
© ANP — Minister De Jonge (Volksgezondheid) Korte schorsing, daarna krijgt minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) het woord voor zijn deel van de beantwoording.
Volgens Rutte geldt het advies een mondkapje te dragen eigenlijk 'overal waar je de hemel niet ziet'. De premier noemt winkels, musea, gemeentehuizen, stations, vliegvelden, parkeergarages, benzinestations. Bij de kapper, schoonheidsspecialist en andere contactberoepen moet zowel de dienstverlener als de klant een mond-neuskapje dragen.
Hoewel het in principe geldt voor restaurants, cafés, theaters en concertzalen, hoeft het mondkapje niet gedragen te worden als iemand zit, omdat een stoel of kruk dan op 1,5 meter afstand gezet kan worden.
Ook voor middelbare scholen komt er een uitzondering. ,,Want daar geldt al dat de leraar 1,5 meter afstand moet houden van de leerlingen.''
Rutte wil ook dat winkeliers de mogelijkheid krijgen om mensen die geen masker dragen, te weren. ,,Winkeleigenaren willen wij niet verantwoordelijk maken voor de handhaving, helemaal niet. We willen ze wel de gelegenheid geven om te zeggen: ik wil dat je zo'n ding om doet, anders kom je niet binnen.''
Rutte doet een landelijk advies voor het dragen van mondkapjes in publieke binnenruimtes, zoals winkels en horeca. Het advies geldt dus niet voor buitenruimtes. Het is een ‘dringend advies’, zegt hij erbij. Geen verplichting dus, maar dat zou later alsnog kunnen, benadrukt de premier.
Uiterlijk vrijdag 18.00 uur wil Rutte daar alle details over bekendmaken. Het roept nogal wat vragen op, bijvoorbeeld op stations, waar een advies geldt, terwijl het eenmaal in de trein om een verplichting gaat.
Een Kamermeerderheid had vanmiddag al gevraagd om zo'n landelijk advies. Tot nu gold die alleen voor de regio's Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, die als 'zorgelijk' aangemerkt zijn. De Kamer vindt dat onduidelijk.
© ANP — Premier Mark Rutte Rutte verwijst naar minister Van Ark (Medische Zorg) voor de beantwoording rond de mondmaskers in de verpleeghuizen. Asscher en Klaver zien het liefst een schorsing zodat Rutte zelf op de kwestie in kan gaan, maar dat staat voorzitter Arib niet toe.
Klaver (GroenLinks) wil van Rutte weten waarom het kabinet nog steeds niet is overgegaan tot een mondkapjesplicht in alle verpleeghuizen. Ook Asscher (PvdA) en Marijnissen (SP) begrijpen dat niet.
Wilders (PVV) benadrukt dat 'als je even drukt op de zorgsector', die meteen in de problemen komt. ,,Het is te makkelijk om mensen hiervan de schuld te geven, terwijl het eigenlijk zit in het onvoldoende waarderen en financieren van de zorg in Nederland.''
© ANP — Premier Mark Rutte Asscher (PvdA) vraagt of Rutte vindt dat de maatregelen te laat komen. Dat vindt hij niet. Wel moeten er lessen worden getrokken. Zo vindt hij achteraf bezien dat het vorige pakket maatregelen, toen een aantal regio's de status 'zorgelijk' krijgt, steviger had gemoeten. Toen moest onder meer de horeca een uur eerder dicht. ,,Niet alles gaat goed'', erkent de premier.
We gaan weer door, premier Rutte krijgt het woord. ,,Nog altijd weet eerlijk gezegd niemand wanneer er een einde komt aan deze periode'', zegt hij inleidend. ,,Dat is lastig, en het wordt steeds lastiger. De coronamoeheid slaat toe.''
Rutte benadrukt dat het nodig is om 'stug vol te houden', totdat er een eind in zicht is. ,,In de zomer konden we korte tijd dansen met het virus, maar we zitten nu in een tijd dat de hamer toch weer tevoorschijn moet komen.'' Dat vraagt volgens hem veel van 'onze koelbloedigheid en geduld'.
Schorsing tot 15.00 uur
Einde van het eerste termijn van de zijde van de Kamer. Voorzitter Arib schorst tot 15.00 uur voor de lunch, daarna zullen premier Rutte en minister De Jonge ingaan op de gestelde vragen.
Nu Henk Krol, die het 'onderliggende probleem' aanstipt bij de aanpak van het coronavirus. Volgens hem is minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) van zijn voetstuk gevallen. Hij adviseert hem 'het stokje over te dragen' aan iemand anders.
© ANP — Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) Het woord is aan Farid Azarkan (Denk). ,,Samen krijgen we het coronavirus niet onder controle'', begint hij zijn betoog. Hij hekelt het bron- en contactonderzoek. Ook verloopt het testbeleid niet goed. ,,We moeten dit beter doen, zeker omdat het cruciaal is voor onze gezondheid, ons welzijn en voor onze ondernemers.''
Hij pleit voor een andere insteek bij de communicatiestrategie van het kabinet, waarbij ook gedragsexperts worden ingeschakeld.
Door met Rob Jetten (D66). Hij wil geen 'intelligente lockdown', maar 'intelligente vrijheid'. Dat vereist ook helderheid over de mondkapjes. Dat moet niet bij de winkeliers komen te liggen, meent Jetten, die pleit voor 'één landelijk advies'. Zelf is hij voor het gebruik in de publieke ruimte, waar mensen onvoldoende afstand kunnen houden.
© ANP — Rob Jetten (D66) Nu Kees van der Staaij (SGP). Hij noemt de nieuwe maatregelen 'pijnlijk, maar nodig.'' De communicatie moet wel op orde zijn als je mensen wilt wijzen op eigen verantwoordelijkheid, wijst hij het kabinet terecht. ,,Moet je niet nu al veel meer duidelijkheid bieden over de stappen die het kabinet neemt als de situatie de goede of slechte kant opgaat?''
Wat betreft mondkapjes is het kabinetsbeleid volgens Van der Staaij 'onnavolgbaar'. Hij vraagt zich af waarom het OMT-advies voor mondkapjesgebruik niet over is genomen. ,,Moet hier niet gewoon een lastige knoop doorgehakt worden?'' Volgens de SGP is het 'zinvol' om in publieke ruimte mondkapjes te adviseren. Hij is tegen een verplichting.
Hiddema is klaar, door met CU-fractievoorzitter Gert-Jan Segers. Hij vindt ook dat het gebruik van mondkapjes moet worden 'aangemoedigd'.
Segers stelt vast dat de regionale aanpak 'nooit goed van de grond is gekomen', en dat burgemeesters nadrukkelijk naar het kabinet kijken.
Ook vindt hij dat gedragsexperts betrokken moeten zijn bij de advisering van het kabinet. Nu bestaat het OMT vooral uit medici.
Het woord is aan Theo Hiddema (FvD). ,,We mogen niet meer gaan en staan waar en wanneer we willen. Het raakt iedereen elke dag opnieuw.'' Volgens hem zijn de gevolgen van het coronavirus minder ingrijpend dan vooraf gedacht. Ook hij meent dat de maatregelen dan ook te ver gaan, en pleit voor een 'omgekeerde lockdown', waarin er specifieke maatregelen voor bepaalde doelgroepen worden genomen.
© ANP — Theo Hiddema (FVD) Nu Wybren van Haga. Hij herhaalt zijn eerdere betogen dat het coronavirus vergelijkbaar is met een stevige griep. ,,Dat vraagt om een herziening van de maatregelen'', meent hij. ,,Solidariteit kun je niet vragen als het offer onredelijk is.''
Van Haga meent dat de maatregelen zich moeten toespitsen op ouderen in de samenleving, zodat andere groepen 'weer verder kunnen gaan'.
Door met 50Plus-fractievoorzitter Corrie van Brenk. Ook zij vindt dat het kabinet niet goed bezig is. ,,Waarom polderen over mondkapjes? Neem stelling en voer een landelijke plicht in'', is haar advies aan het kabinet.
D66-leider Rob Jetten benadrukt tegen een avondklok te zijn. ,,Dat gaat nog veel verder dan een intelligente lockdown.'' Ook Wilders (PVV) is tegen. Hij wijst erop dat de huidige maatregelen als leiden tot faillissementen in de horeca.
© ANP — Rob Jetten (D66) De volgende spreker is Pieter Heerma (CDA). ,,Hardere maatregelen zijn nodig om het virus weer de kop in te drukken'', zegt hij. Of het genoeg is, vindt hij lastig te beantwoorden. Ook hij pleit voor een 'dringend landelijk advies' voor mondkapjes.
Ook gaat hij in op een avondklok, als mogelijke maatregel mocht het virus de komende weken niet teruggedrongen kunnen worden. Heerma pleit niet voor, maar hij wil van het kabinet weten of het OMT-advies daadwerkelijk een optie is.
Door met Eva van Esch (PvdD). Ze wijst erop dat het effect van de maatregelen pas over twee weken merkbaar is. Ze vreest dat dat te laat is voor de zorg en vraagt het kabinet waarom er nu pas strenge regels komen.
De volgende spreker is Jesse Klaver (GroenLinks). Hij benadrukt dat voorkomen moet worden dat de ziekenhuizen het straks opnieuw niet aankunnen. Hij vindt dat het kabinet 'een kans heeft gemist' bij de laatste persconferentie. Hij wil dat wordt benadrukt dat in het buitenland op vakantie gaan dit najaar 'geen optie' is.
Klaver vindt ook dat er een landelijke mondkapjesplicht moet komen voor publieke ruimtes, waar niet voldoende afstand kan worden gehouden.
Ook wil hij dat het kabinet vandaag nog toezegt dat er een mondkapjesplicht komt in alle verzorgingstehuizen.
© ANP — Jesse Klaver (GroenLinks) Heerma (CDA) vraagt Wilders naar een mondkapjesplicht. De PVV-voorman benadrukt dat hij een verplichting te ver vindt gaan, maar 'er niet op tegen te zijn' dat het kabinet het gebruik van mondkapjes adviseert.
Nu PVV-leider Geert Wilders. ,,Het beeld is opnieuw een complete chaos'', zegt hij. Volgens hem raakt Nederland de grip op het virus kwijt. Dat ligt aan het kabinet, 'dat z'n zaakjes nog steeds niet op orde heeft'.
Wilders hekelt de 1.5-meterregel. ,,Bijna niemand raakt buiten besmet.'' Hij wil dat de focus juist op ventilatie binnenshuis komt. Ook het testbeleid en bron- en contactonderzoek is niet op orde, meent hij. ,,Werkelijk niet te geloven.''
Volgens Wilders is 'het virus ons overkomen', maar laat het kabinet 'kans op kans' liggen om het op een goede manier aan te pakken.
Jesse Klaver (GroenLinks) vraagt zich af we er geen strengere maatregelen moeten komen, om het virus sneller terug te dringen, in plaats van de huidige maatregelen die langer duren.
Dijkhoff: ,,Dan halen we de ellende ook sneller naar voren.''
Farid Azarkan (Denk) vraagt Dijkhoff naar alle onduidelijkheid rond het steunpakket voor ondernemers. Hij vindt dat het kabinet op basis van alle experts meer weet dan de Kamer, en daar dus naar moet handelen.
Dijhoff benadrukt dat het kabinet de toekomst niet kan voorspellen, dus dat er altijd dingen kunnen worden aangepast.
Dijkhoff wil dat er een landelijk advies komt om mondkapjes te dragen in publieke ruimtes, zoals winkels en horeca. Hij wil niet het OMT-advies over mondkapjes afwachten. Daarmee is er een Kamermeerderheid voor landelijke richtlijn. Vooralsnog wil het kabinet nog niet verder gaan dan een advies. Winkeliers mogen zelf kiezen op klanten een mondkapje moeten dragen.
Dijkhoff begrijpt dat winkeliers het 'niet prettig' vinden om zelf te moeten bepalen hoe er wordt omgegaan met de mondkapjes.
© ANP — Klaas Dijkhoff (VVD) Nu VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff. Hij stelt vast dat afgelopen tijd vrijwel niemand zich volledig aan alle maatregelen hield. Een kleine groep lapte de regels moedwillig aan de laars, maar het overgrote deel van de Nederlanders probeerde het wel, meent hij. Toch 'verslapt' vrijwel iedereen, waardoor nieuwe maatregelen dus 'zuur', maar noodzakelijk zijn, stelt hij.
Asscher (PvdA) pleit voor een mondkapjesplicht. Die zou in de wet moeten kunnen worden vastgelegd. Ook hij is tegen het huidige voorstel dat winkeliers zelf bepalen. Hij is bang dat winkeliers zo tegen elkaar worden opgezet.
Door met PvdA-voorman Lodewijk Asscher, die vaststelt dat we op een 'gevaarlijk punt' in de coronacrisis zijn aangekomen. Hij steunt de maatregelen van het kabinet, maar merkt ook op dat hij z'n 'hart vasthoudt'. Hij heeft het gevoel dat er een gok wordt genomen met de maatregelen: nét genoeg om het virus het hoofd te bieden, maar mogelijk dus niet genoeg.
Asscher voorspelt vast: ,,De kans is nul dat deze maatregelen over drie weken worden versoepeld.'' Hij pleit voor duidelijke en goede landelijke maatregelen.
'Strooien met boetes' is volgens Marijnissen (SP) niet nodig bij overtreding van een mondkapjesplicht, zegt ze in debat met CDA-voorman Pieter Heerma. Mensen hebben vooral behoefte aan duidelijkheid.
Marijnissen breekt opnieuw een lans voor de zorgverleners. Ze wil dat die 'de waardering krijgen die ze verdienen'. Ze doelt onder meer op structurele loonsverhoging.
Marijnissen (SP) maakt zich zorgen over het 'afnemende vertrouwen' in de samenleving. Volgens haar is ook niet duidelijk wat de strategie van het kabinet op dit moment is. Ook vindt ze dat het kabinet de verantwoordelijk afschuift op onder meer de burgemeesters. ,,We kunnen dit virus niet kapotpolderen.''
Marijnissen is niet blij met het kabinetsadvies dat winkeliers zelf mogen besluiten of klanten verplicht een mondkapje op moeten. Ze pleit voor landelijke regels, zodat er 'geen discussie ontstaat over die winkel wel, en die weer niet'. Ze is voor een mondkapje, maar niet voor de manier waarop het kabinet dat nu adviseert.
Volgens de SP moet er een 'soort schema' komen waarin duidelijk staat welke maatregelen volgen bij een bepaald verloop van het coronavirus.
© ANP — Lilian Marijnissen (SP) We gaan beginnen. Voorzitter Arib heet iedereen welkom en geeft het woord aan Lilian Marijnissen (SP).
De zaal loopt inmiddels vol, maar premier Rutte ontbreekt nog. Kortom, we starten een paar minuten later.
Het debat start om 11.30 uur. Lilian Marijnissen (SP) krijgt als eerste het woord. Ze heeft vijf minuten spreektijd.
De volledige sprekerslijst:
© Tweede Kamer — De sprekerslijst