Dit liveblog is gesloten
Omtzigt is klaar. Eind van de eerste termijn van de zijde van de Kamer. Morgen om 10.15 uur gaan we verder, dan krijgt demissionair premier Mark Rutte het woord voor de beantwoording van alle vragen.
Ook Van Haga is klaar, door met de laatste spreker van de avond: Pieter Omtzigt. Hij hekelt net als Klaver dat er vandaag gesproken is over de invulling van één miljard euro, terwijl dat slechts een heel klein deel is van de totale begroting.
Omtzigt meent dat de koopkrachtplaatjes niet kloppen, en dat in de praktijk veel mensen erop achteruit gaan. Hij vindt daarbij steun van Klaver (GroenLinks).
Segers (CU) vraagt Van Haga of hij een motie van afkeuring in gaat dienen tegen minister Schouten (Landbouw). Dat klopt, reageert Van Haga.
Segers: ,,Hoe vaak heeft u geprobeerd uw zorgen te uiten aan de minister? Ik had Van Haga tot nu toe nog niet vaak geassocieerd met landbouw. Wel met melken, maar niet van koeien'', verwijt hij Van Haga.
Volgens Van Haga doet dat niet terzake, en verdienen de boeren als ondernemer steun van zijn partij. Segers geeft antwoord op zijn eigen vraag: ,,Nog nooit. Dus het is bizar dat u nu ineens zo'n motie indient.''
Met negentien fracties in de Tweede Kamer is het vechten om aandacht bij de Algemene Politieke Beschouwingen. Nieuwkomers moeten wennen: ,,Als ik mijn hand opsteek, ben ik soms pas nummer acht in de rij.’’ Lees hier meer.
Simons is klaar, snel verder met Wybren van Haga. ,,Een vrij mens is een gelukkig mens'', zegt hij. Maar die vrijheid is afgenomen door de onnodige coronamaatregelen, meent hij. ,,Tijd voor een nieuw kabinet.''
Een miljard euro om het woningtekort op te lossen, is 'volstrekt niet toereikend'. Net als het CDA wil ook Van Haga een minister van Volkshuisvesting aanstellen.
Van der Plas is klaar, nu Sylvana Simons (BIJ1). Volgens haar is er sprake van een 'gelijkwaardigheidscrisis'. Ze meent dat het kabinet 'paraat' staat en handelt wanneer het haar uitkomt, en demissionair is als het niet uitkomt.
Het woord is aan Caroline van der Plas (BBB), die meteen vaststelt dat de fractievoorzitters van onder meer D66 en GroenLinks uit de zaal zijn.
Van der Plas heeft een aantal tips aan het kabinet hoe om te gaan met mensen, zoals 'mensen niet afdoen als wappie, en je eigen mail beantwoorden'. ,,Daarmee heb ik de overheid zojuist een paar miljoen euro aan advieskosten bespaard.''
Ze roept op juist in te zetten op nieuwe technieken om bijvoorbeeld de uitstoot te verlagen, en de veestapel niet te halveren.
Door met Liane den Haan. Ze wil niet met de vinger naar anderen wijzen, en graag meedenken over oplossingen voor problemen op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt. Ze wil graag dat het kabinet ook inzet op ouderen aan het werk krijgen en houden. Kinderopvang zou een oplossing kunnen zijn, meent ze.
Ook moet het kabinet volgens Den Haan de koopkracht van ouderen verbeteren, evenals de huisvesting voor die groep mensen.
Door met Farid Azarkan (Denk). Hij stelt vast dat het nodig is dat iemand voor zichzelf opkomt, 'helaas'. ,,Waarom is de overheid zo ingericht dat mensen die zelf ergens achteraan gaan, dingen gedaan krijgen, en anderen niet?''
,,Het tempo in onze samenleving is moordend'', zegt Azarkan. ,,Onze jongeren bezwijken onder die prestatiedruk.'' Hij wil graag weten hoe het kabinet afscheid neemt van die cultuur.
De woningmarkt is volgens Azarkan 'bedorven'. Ook hekelt hij het feit dat veel slachtoffers van de toeslagenaffaire nog altijd niet gecompenseerd zijn.
,,Rutte zit de vooruitgang in de weg, en het zou goed zijn als hij dat zelf in gaat zien'', besluit hij.
Door met Kees van der Staaij (SGP). Hij roept het kabinet op met 'gezwinde spoed stappen te gaan zetten'. Zoals elk jaar vertelt de SGP-voorman een bijzonder verhaal. Dit keer gaat hij in op het Bijbelverhaal van David en Goliath, waarbij de kleine herder David de grote Goliath tegen alle verwachtingen in wist te verslaan. Dat is volgens hem een inspiratiebron voor iedereen die het moeilijk heeft in de samenleving.
Dassen is klaar, door met Joost Eerdmans (JA21). Hij somt allerlei gebieden op waar het kabinet beter werk zou kunnen verrichten, waarbij hij veelvuldig verwees naar Pim Fortuyn. Zo gaat er te veel geld naar het klimaat. Defensie ontvangt daarentegen te weinig, meent hij.
Eerdmans schuift graag aan bij de onderhandelingstafel voor een nieuw kabinet.
Baudet is klaar, door met Laurens Dassen (Volt). ,,Het moet beter'', begint hij zijn betoog. Ook hij hekelt de toenemende ongelijkheid, en vooral dat het kabinet er in zijn ogen niets tegen doet. Ook de klimaatproblemen moeten beter worden aangepakt, meent hij.
Interruptie van Ploumen (PvdA), die naar eigen zeggen is blijven zitten ondanks 'de walgelijke teksten van Baudet'. Ze neemt 'hard afstand' van een vergelijking tussen de coronacrisis en de holocaust. ,,Uw woorden verdienen niet dat ze door iemand nogmaals uitgesproken worden.''
Baudet herhaalt dat hij niet weet waar de ophef over gaat. ,,Een vergelijking is geen gelijkstelling'', zegt hij. ,,Ik weet niet wat ze bedoelt.''
Ondertussen hebben de fracties van D66 en GroenLinks de zaal verlaten in reactie op het incident net over de tweet van Baudet.
Baudet begint aan zijn betoog. Hij legt uit hoe de coronavaccins precies werken, en waarom ze in zijn ogen niet ingezet moeten worden. Een gevaarlijk vaccin mag niet worden ingezet, tenzij er sprake is van een zeer gevaarlijke epidemie. Dat is niet het geval, bepleit de FvD-leider.
,,Het doel van het coronabeleid is niet de bescherming van de volksgezondheid'', concludeert Baudet. ,,Het dient een volkomen andere agenda, met termen als the great reset en build back better.''
Segers is klaar, nu is het woord aan Thierry Baudet (FvD). Maar nog voordat hij iets kan zeggen, staat Jetten (D66) bij de microfoon. Hij vraagt Baudet excuses te maken voor een tweet over de holocaust, die hij tussen aanhalingstekens had gezet. Daarmee zou hij de moord op zes miljoen joden in de Tweede Wereldoorlog in twijfel trekken.
Baudet: ,,Ik zou niet weten waarom ik daarvoor excuses moet maken.'' Volgens hem ging het om een citaat. Bovendien heeft volgens hem niemand aan zijn kant een vergelijking gemaakt tussen de coronamaatregelen en de holocaust.
Baudet verwijt Jetten juist discriminatie terug naar Nederland te hebben gehaald met 'alle uitsluiting door coronamaatregelen'.
De tweet in kwestie:
Dat was Ouwehand, nu door met Gert-Jan Segers (CU). Hij vraagt Rutte: ,,Hoe gaat het met de voornemens om als overheid bereikbaar te zijn? Is wetgeving al doorgelicht op hardheidsclausules?'' Hij roept op: ,,Laten we in vredesnaam met elkaar oogcontact houden.''
Segers heeft kritiek op de woningmarkt. ,,Inmiddels is een gewoon huis, voor een normaal gezin niet meer te betalen. En dat klopt niet.''
Ouwehand hekelt de opmerking van Hoekstra dat de economie er 'opvallend goed' voorstaat. ,,De economie draait op de uitputting van de aarde.'' Ze vindt dat het kabinet veel te weinig doet om de klimaatdoelstellingen te behalen, en kan de begroting zoals hij nu is niet goedkeuren.
Van der Plas (BBB) benadrukt dat er een kans is dat de klimaatwetenschappers van het IPCC ongelijk hebben. Dat bestrijdt Ouwehand niet, 'maar de consensus is dat het niet goed gaat'. De PvdD-leider geeft Van der Plas mee dat er bij wetenschap altijd een kans is dat het anders zit.
Klaver is klaar, door met Esther Ouwehand (PvdD). Ze benadrukt dat het tijd is voor radicale verandering, om de wereld leefbaar te houden.
Ook Azarkan (Denk) vraagt Klaver naar zijn rol bij de formatie. ,,Wij willen heel graag aan tafel'', zegt Klaver, ,,maar het aanbod om met twee rechtse partijen te onderhandelen - die heel ver van ons afstaan - is afgewezen.''
Volgens Klaver betekent dat nu niks, behalve dat er geen kabinet is en de Kamer zodoende moet ingrijpen om de problemen in Nederland aan te pakken.
Hermans (VVD) heeft een vraag. Ze vraagt Klaver serieuzer na te denken over de invulling van 'dat miljardje', waarmee volgens haar politiek veel mogelijk is.
Klaver: ,,Ik ben zo hard op dat miljard vanwege de wijze waarop de VVD zegt dat ze het hek eromheen weghalen. Wij gaan over de hele begroting, niet over 0.3 procent van de totale begroting.''
Klaver complimenteert diverse Kamerleden met hun harde werk en resultaten. ,,Zij maken het verschil. En ik vind het bizar en niet te beschrijven dat wij nog steeds geen kabinet hebben.'' Als de onderhandelingen bij de formatie vastlopen, regelen we het in de Kamer, stelt Klaver.
Volgens Klaver is er een meerderheid in de Kamer als het gaat om het aanpakken van de woningproblematiek. Hij roept alle partijen dan ook op trouw te blijven aan het eigen partijprogramma.
GroenLinks vraagt morgen ook om loonsverhoging voor het onderwijs, en om verdergaande maatregelen om de klimaatdoelen te halen.
De honger is gestild, we gaan door met het debat. Jesse Klaver (GroenLinks) krijgt het woord. ,,Wat wij hier doen, doet er toe, kan het verschil maken in iemands leven'', zegt hij. Volgens de GroenLinks-voorman heeft de Kamer elke dag de keuze: ,,Halen we het beste in Nederland naar boven, of het allerslechtste?''
Schorsing voor het diner
Ploumen is klaar, Kamervoorzitter Bergkamp schorst het debat tot 20.40 uur voor het diner.
Wilders (PVV) breekt in, maar geeft ook meteen antwoord: ,,Nee, hij schaamt zich niet. Hij schaamt zich namelijk nooit.''
Wilders vraagt Ploumen: ,,Wat gaat u eigenlijk doen?'', verwijzend naar de formatie. ,,Gaat u daaraan meewerken?''
Ploumen: ,,Wat denkt u zelf? Nee, natuurlijk ga ik dat niet doen. Natuurlijk laat ik ons geen gedoogconstructie in rommelen. Er moet echt heel veel veranderen.''
,,Wij willen het anders'', zegt Ploumen, die morgen met vier voorstellen zal komen op het gebied van de woningnood, de koopkracht, de loonkloof in onderwijs en het klimaat. ,,Nederland heeft van dit demissionaire kabinet niks meer te verwachten, dus laten wij als Kamer gewoon ons werk doen.''
Marijnissen is klaar, door met Lillanne Ploumen (PvdA). ,,Heel veel mensen in ons land kunnen niet vooruit omdat ze onzeker zijn over hun bestaan.'' Ze verwijst onder meer naar het Groningse aardbevingsgebied, 'maar die mensen binden de strijd aan, en ze verwachten antwoorden'.
Een kernwoord van Ploumen vandaag is 'samen': om problemen op te lossen en om vooruitgang te boeken. Maar er lijkt volgens Ploumen meer aandacht voor de multinationals te zijn. De ongelijkheid wordt groter, stelt ook de PvdA-leider vast.
Ploumen vraagt Rutte: ,,Schaamt u zich eigenlijk niet dat er nu een demissionair kabinet zit met een begroting die problemen niet oplost? Schaamt u zich niet dat de slachtoffers van de toeslagenaffaire nog altijd niet gecompenseerd zijn?''
En dan de bestuurscultuur, zegt Marijnissen met een kleine glimlach richting Rutte. Daar heeft ze niet veel goeds voor over: ,,Die nieuwe bestuurscultuur lijkt verrekt veel op de oude.''
Ook in het onderwijs moet flink geïnvesteerd worden, zegt Marijnissen. Er moet iets aan de overvolle klassen gedaan worden, maar net zo goed aan het leenstelsel, meent ze. ,,Dat schuldenstelsel moeten we afschaffen en er moet compensatie komen.'' Daarnaast moet er beter loon komen voor docenten, en de loonkloof moet gedicht worden, aldus de SP.
Heerma is klaar, nu is het woord aan Lillian Marijnissen (SP) voor haar betoog.
De vermogensongelijkheid in Nederland is groot, zegt Marijnissen. Ze roept het kabinet, zoals elk jaar, op daar iets aan te doen, zeker nu het beter gaat met de economie. ,,Heel veel mensen merken daar nu helemaal niets van.''
Marijnissen roept het kabinet ook op iets aan de problemen op de woningmarkt te doen. ,,Woningen worden doorverkocht en vervolgens voor veel meer te huur aangeboden.
Segers (CU) kaart het afschaffen van het leenstelsel aan, een voorstel dat een meerderheid van de Kamer heeft. ,,Er is nog één klein gallisch dorp in de Kamer dat nog weerstand biedt'', grapt hij over het CDA
,,De opdracht die wij vanuit het congres hebben gekregen was helder'', reageert Heerma. Tijdens het CDA-congres schaarde een forse meerderheid zich achter afschaffing.
SGP-voorman Kees van der Staaij vraagt Heerma hoe de energietransitie betaalbaar kan blijven voor normale huishoudens.
Heerma denkt dat een deel van de transitie uit algemene middelen betaald moet worden, en niet uit verhoging van de energierekening. Draagvlak is belangrijk en noodzakelijk, benadrukt hij.
Van Haga stelt vast dat een miljard euro niet genoeg zal zijn om alle woningmarktproblemen op te kunnen lossen. Dat denkt Heerma ook niet, maar wel voor een deel. ,,Er kan wel degelijk een impuls komen voor sneller bouwen, en dat kan een hele hoop mensen helpen.''
Heerma gaat door, nu over de woningmarkt. Ook hij wil af van de verhuurdersheffing, wil dat er meer betaalbare woningen worden gemaakt. Ook wil hij een minister van Volkshuisvesting aanstellen.
Klaver (GroenLinks) vraagt Heerma samen op te trekken om iets aan de stijgende energierekeningen te doen. Wachten we daarmee, dan dreigt een grote ramp voor veel huishoudens, meent Klaver.
Heerma sluit zich aan bij dat streven, maar wil zich op dit moment nog niet vastleggen aan concrete voorstellen.
Ook Heerma rijkt de hand naar andere partijen om er 'samen uit te komen', maar alleen als daar voldoende dekking voor is. Er is volgens hem makkelijk overeenstemming over geld uitgeven, maar minder als het aankomt op de dekking daarvan.
Heerma zegt 'niet enthousiast' te zijn over de tegenbegrotingen, maar belooft Klaver er naar te kijken.
Klaver (GroenLinks) breekt in. Hij geeft Heerma een compliment over zijn betoog, maar heeft wel een vraag. ,,Wanneer gaat u met Pvda en GroenLinks om tafel om vorm te geven aan deze visie?''
Volgens Heerma hebben meerdere partijen keuzes gemaakt die hebben geleid tot een impasse. ,,Ook het CDA, en daar sta ik achter.''
Jetten is klaar met zijn inbreng, we gaan door met Pieter Heerma (CDA). Hij begint met een hoopvolle 'We zijn al bij spreker vier'. Kamervoorzitter Bergkamp: ,,Houd moed.''
Heerma: ,,We moeten met elkaar bouwen aan een land waarin we de saamhorigheid in de samenleving herstellen, onze vrijheid bewaren en ons land beter doorgeven aan onze kinderen.''
Klaver (GroenLinks) vraagt Jetten om samen het stikstofprobleem aan te pakken, omdat het kabinet daar niets aan lijkt te doen. De D66'er zegt het kabinet te willen bevragen hierover.
Ondertussen, buiten de zaal.
Regisseur Stijn Bouma en omroep BNNVARA willen op korte termijn een vertoning van de documentaire Alleen tegen de Staat organiseren voor Haagse politici, nu blijkt dat meerdere Kamerleden niet hebben gekeken.
,,We vinden het op z’n zachtst gezegd opmerkelijk dat niet alle ministers van dit demissionaire kabinet de documentaire hebben gezien'', zegt Bouma namens de makers.
Van der Plas (BBB) houdt Jetten voor dat D66 nog steeds de klimaatdoelen probeert te halen met het inkrimpen van de veestapel, terwijl er ook voorbeelden zijn waar de natuur rond boerenbedrijven floreert.
Jetten spreekt van een 'failliet systeem', waarbij boeren steeds meer moeten investeren, zonder dat er meer inkomsten komen. ,,We moeten boeren helpen hier uit te komen, zodat ze met minder vee en met minder impact op de natuur geld kunnen verdienen.''
We hebben vandaag heel wat nieuwe termen voorbij horen komen.
Opnieuw meldt Wilders (PVV) zich, dit keer over migratie. ,,Door de grenzen open te zetten, heeft u de co2-uitstoot tot drie keer toe verhoogd'', verwijt hij Jetten, die daarop in de lach schiet. ,,Knap dat de heer Wilders weer een thema heeft bedacht waar je migranten de schuld van kan geven.''
,,Toch is het zo'', reageert Wilders. ,,Zonder al die extra mensen stoten we minder uit, en zijn al die maatregelen helemaal niet nodig.''
Ouwehand (PvdD) hoopt van Jetten te horen dat de begroting onacceptabel is, mocht er niks meer veranderen aan de klimaatmaatregelen.
Jetten: ,,De kentering in Nederland is ingezet, maar ik vind ook dat er nog enorm veel meer moet gebeuren. Een van de redenen dat er zo snel mogelijk weer een missionair kabinet moet zitten, is dat er snel meer moet gebeuren.''
Baudet (FvD) breekt in en vraagt Jetten of D66 kinderen wil weigeren op scholen als ze geen 'experimentele injecties' hebben gehad.
Jetten reageert geprikkeld. ,,We weten dondersgoed dat we door te testen en te vaccineren we de pandemie kunnen remmen. Experimentele injecties, ga toch weg meneer Baudet.'
Jetten gaat door met zijn betoog. Hij benadrukt het belang van onderwijs, maar waarschuwt dat leraren onvoldoende in staat worden gesteld hun werk goed te doen. Dat zou aangepakt moeten worden met onder meer een betere beloning en zaken als gratis kinderopvang.
Wilders (PVV) vraagt Jetten naar de 'beleidsarme' begroting, zoals de D66'er het noemt. ,,En dan zie ik dat er zeven miljard euro voor het klimaat is uitgetrokken'', zegt Wilders. ,,Het enige dat beleidsarm wordt van deze begroting zijn de mensen thuis.''
Jetten is het daar niet mee eens. ,,We helpen mensen een energierekening te verlagen'', zegt hij. Ook zijn maatregelen nodig om de planeet op een goede manier over te brengen aan de volgende generatie, benadrukt de D66'er.
Ploumen (PvdA) staat gelijk bij de microfoon. Ze wil weten hoe Jetten de loonkloof tussen het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs denkt op te lossen. Dat gaat niet lukken met het 'miljard van Hermans', zegt ze.
Jetten gaat er niet specifiek op in, maar benadrukt zoveel mogelijk gedaan te willen krijgen vandaag en morgen, en in de komende periode.
Ploumen en Klaver (GroenLinks) zijn blij met de ontstane ruimte.
Iedereen is binnen, we gaan door met het debat. Rob Jetten (D66) krijgt het woord. Hij is blij met de handreiking van de VVD. ,,Hopelijk leidt dat tot een akkoord over de begroting.''
Er komt geen brief van het kabinet over de status van de formatie, laat premier Rutte zojuist weten aan de Kamer. Omtzigt vroeg eerder vandaag om de brief, maar volgens Rutte draag het demissionaire kabinet 'geen verantwoordelijkheid' over de formatie.
Omtzigt zal zich hier waarschijnlijk niet zomaar bij neerleggen.
In onze Live Nieuws Update spraken we politiek verslaggever Hans van Soest over de Algemene Politieke Beschouwingen:
De plenaire zaal van de Tweede Kamer loopt langzaam weer vol. Zometeen is het woord aan Rob Jetten (D66), die Sigrid Kaag vandaag vervangt.
Kaag liet gisteren weten niet mee te doen omdat ze dat 'niet geloofwaardig' vindt. Ze acht het ‘democratisch onzuiver om een begroting te becommentariëren en te bekritiseren die ik als minister mede heb gemaakt’.
Die keuze leverde haar vanmorgen forse kritiek op van PVV-leider Geert Wilders, die vindt dat ze haar verantwoordelijkheid moet nemen. Even later schoof Kaag alsnog aan in de zaal, maar ze neemt alsnog geen deel aan het debat.
Schorsing voor de lunch
Hermans is klaar, tijd voor lunch. Kamervoorzitter Bergkamp schorst het debat tot 15.40 uur.
Omtzigt bevraagt Hermans over het aanpakken van de bestuurscultuur. Hij wil weten hoe het daarmee staat? Hermans benadrukt dat dat snel moet worden opgepakt.
Hermans denk dat het debat tot dusver 'het debat is dat het moet zijn'. Dat niet alle partijen het volledig met elkaar eens zijn, 'is niet erg en moet ook niet'. ,,Ik proef tussen de regels door dat we echt wel ergens kunnen komen, en dat stemt mij positief.''
Pieter Heerma (CDA) is blij dat het kabinet extra geld uittrekt voor de aanpak van criminaliteit. Hij pleit nogmaals voor steun van het Multidisciplinair Interventieteam (MIT) dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) wil inzetten tegen de zwaarste georganiseerde misdaad.
Wetenschappers en sleutelspelers in de opsporing maakten vorige week gehakt van dat plan. 'Het domste plan in de geschiedenis van de Nederlandse politie', aldus Emeritus hoogleraar criminologie Cyrille Fijnaut. Lees hier meer.
Ploumen (PvdA) valt Hermans opnieuw aan over de verhuurdersheffing en wil dat die volledig wordt afgeschaft.
Hermans herhaalt naar de heffing te willen kijken, maar die niet volledig te willen afschaffen.
Ploumen: ,,Ik concludeer dat de VVD de problemen in Nederland niet wil aanpakken.''
Hermans: ,,En ik concludeer dat mevrouw Ploumen alleen wil samenwerken als ze volledig haar zin krijgt.''
Sylvana Simons (BIJ1) vraagt Hermans onder meer de minimumloon te verhogen naar 14 euro. Hermans reageert niet afwijzend, maar wil zich nu niet vastleggen op een enkel voorstel.
Thierry Baudet (FvD) vraagt zich af waarom de VVD de woningnood niet koppelt aan asiel. ,,Hoe kan je spreken over het woonprobleem zonder te spreken over het asielprobleem?''
Hermans: ,,Omdat die koppeling volstrekt onrecht zou doen aan de situatie op de woningmarkt.'' Er zijn volgens haar nog veel meer factoren van invloed.
Volgens Baudet is het heel simpel: als de grenzen openstaan en er komen veel mensen bij, 'dan heb je dus snel woningen tekort'.
Joost Eerdmans (JA21) valt op dat Hermans niet spreekt over de asielproblematiek.
Hermans benadrukt dat het thema altijd urgent is en de aandacht heeft van de partij. Eerdmans vindt het gek dat het dan niet in haar verhaal vandaag staat.
Klaver (GroenLinks) is blij met 'beweging' van de VVD rond klimaatbeleid, en vraagt Hermans of ze wil meewerken aan het aanstellen van een club experts die het kabinet kan adviseren. Een soort OMT van het klimaat. Ook vraagt hij haar te spreken van een 'crisis' of 'noodsituatie'.
Hermans vindt ook 'dat er geen tijd te verliezen is', maar ze wil niet meegaan in het label noodsituatie. ,,Door zo'n woord op de situatie te plakken, raak ik niet gemotiveerd ermee aan de slag te gaan.''
Hermans gaat door met haar betoog, ondertussen verdringen partijleiders zich bij de interruptiemicrofoon.
Omtzigt meldt zich opnieuw, hij is nog niet klaar over de woningmarkt. Hij wijst erop dat volkshuisvesting een plicht is van het kabinet, maar dat 'dit land in de praktijk knalhard is vastgelopen'. ,,Wat is de reden dat er geen plan ligt?''
Hermans gaat daar niet concreet op in en herhaalt in de komende periode te willen gaan praten over de problemen op de woningmarkt.
Omtzigt doet nog een poging en vraagt vast te leggen 85.000 woningen te gaan bouwen voor komend jaar en het jaar daarop. Dat vindt Hermans 'lastig'.
Ouwehand (PvdD) en Hermans debatteren over de intenties van het kabinet en specifiek de VVD. Daar is Hermans niet gelukkig mee: ,,Dat mijn intenties en daarmee die van mijn collega's in twijfel worden getrokken raakt mij persoonlijk en is dit debat onwaardig.''
Wilders (PVV) constateert dat 'het niet echt lekker loopt' met dat zoeken van steun in de Kamer. Hij heeft geen goed woord over voor de oproep van Jetten (D66) om als de Kamer er vandaag en morgen niet uitkomt, de komende maanden verder te praten.
De PVV-leider vraagt Hermans of nieuwe verkiezingen niet gewoon beter zijn. ,,Nee, dat vind ik niet'', reageert ze kortaf. ,,Ik denk niet dat we daarmee het vertrouwen van het publiek in de politiek groter gaan maken.''
Marijnissen (SP) hield Hermans net al voor dat ze Kamerlid is en geen woordvoerder van het kabinet.
Ploumen (PvdA) herhaalt de vraag nog maar eens: ,,Is de VVD bereid de verhuurdersheffing volledig af te schaffen?''
Hermans is duidelijk: ,,Dat gaat de VVD een stap te ver.''
Klaver (GroenLinks) mengt zich nu ook. ,,Ik weet wat ik hoor'', begint hij kritisch. Er wordt volgens hem onterecht verwezen naar de formatie. ,,We praten nu niet over een miljard ruimte, maar we gaan nog altijd over de gehele begroting.'' Hij vraagt Hermans het 'echte gesprek' te voeren met de Kamer.
De VVD'er herhaalt dat er wel degelijk gesproken wordt over de hele begroting. ,,U moet niet doen alsof het alleen om dat kleine bedrag gaat.''
Segers (CU) waardeert de houding van de VVD, maar heeft wel wat vragen over de woningmarkt. ,,Moet de gehele verhuurderheffing niet gewoon kritisch op tafel worden gelegd?''
Hermans zegt dat de VVD een afweging heeft gemaakt meer te investeren in defensie en veiligheid, en niet het volledig afschaffen van de verhuurdersheffing.
Pieter Omtzigt vraagt Hermans naar de oplossing voor de problemen op de woningmarkt. Volgens Hermans moet daarover 'een compromis' worden gesloten in de formatie.
Lillian Marijnissen (SP) wil dat de slachtoffers van de toeslagenaffaire duidelijkheid krijgen over wanneer ze gecompenseerd worden. ,,Als ik nu een deadline stel, ben ik bang dat ik mogelijk teleurstelling creëer'', zegt Hermans, die benadrukt dat 'dit met spoed' moet worden geregeld.
Esther Ouwehand (PvdD) gelooft dat niet en verwijt Hermans het kabinet niet aan te pakken. Die reageert licht geirriteerd: ,,Als mevrouw Ouwehand een beter voorstel heeft, dan ben ik meer dan bereid daarin samen op te trekken.''
SGP-voorman Kees van der Staaij bevraagt Hermans over het geld voor versterking van de krijgsmacht. ,,Als het kan, dan doen we daar zeker aan mee'', reageert ze.
Er gebeurt iets best bijzonders, ook al gaat het 'onderhandelen' niet in op details of specifieke cijfers.
Inmiddels is ook Sigrid Kaag aangeschoven bij het debat. Vanmorgen werd ze al fors aangevallen door Wilders omdat ze vandaag het woord niet voert namens D66.
Kaag liet gisteren weten niet mee te doen omdat ze dat 'niet geloofwaardig' vindt. Ze vindt het ‘democratisch onzuiver om een begroting te becommentariëren en te bekritiseren die ik als minister mede heb gemaakt’.
Nu Caroline van der Plas (BBB). Ze vraagt Hermans wat ze ervan vindt dat Kamerleden op hun telefoon kijken of door andere mensen praten.
Hermans: ,,We hebben in de fractie de afspraak dat we naar elkaar luisteren, en dat gedrag willen we ook in de zaal ten toon spreiden.'' Ze vindt dat het gebruik van telefoons tot een minimum moet worden gebracht.
Nu Klaver (GroenLinks), die niet blij is dat Hermans slechts lijkt te willen praten over één miljard euro, op een begroting van 350 miljard. Hermans laat gelijk weten dat ze 'uiteraard' over de gehele begroting wil spreken.
Met dat uit de lucht, doet Klaver een voorstel. Hij wil dat de verhuurdersheffing, een belasting op sociale huurwoningen, wordt afgeschaft. Die zou voor een deel kunnen worden verlaagd, maar alleen in ruil voor prestatieafspraken, reageert Hermans.
Direct een flink aantal interrupties. Eerst Lilianne Ploumen (PvdA). ,,Dit is het moment waarop we iets voor mensen kunnen doen. De economie groeit, maar mensen merken dat niet in de portemonnee.''
Hermans denkt dat de kabinetskeuzes 'in de basis op orde is', maar ze benadrukt wel dat 'er veel speelt'. Ze zegt er samen met de Kamer uit te kunnen komen.
Ploumen oppert gelijk de belastingverlaging voor bedrijven niet door te laten gaan, en dat geld naar mensen te laten gaan.
Hermans 'wil een handreiking doen'. ,,Ik ben bereid te kijken om te kijken naar de verdeling van dat geld.'' Ze wil niet gelijk meegaan in het voorstel van Ploumen, omdat ze eerst de andere partijen wil horen.
Wilders (PVV) is tevreden over zijn inbreng.
Wilders is klaar, we gaan door met Sophie Hermans (VVD). Ze stelt vast dat er in de Tweede Kamer vooral over de eigen leden is gesproken. ,,Dat heeft niet bijgedragen aan het beeld van de Nederlanders over de politiek.'' Dat raakt haar naar eigen zeggen persoonlijk.