Dit liveblog is afgesloten. De laatste ontwikkelingen kun je volgen in dit nieuwe liveblog over de oorlog in Oekraïne.
Rusland zou sinds het begin van de invasie van Oekraïne meer dan 16.000 raketten hebben afgeschoten op het buurland. Dat meldt de Oekraïense minister van Defensie, Oleksii Resnikov, op Twitter. 97 procent van die raketten zou daarbij een burgerdoel hebben geraakt, twittert hij.
Oekraïne verwacht dat Rusland deze week een nieuwe golf raketaanvallen uitvoert op het energienetwerk. Een Russisch oorlogsschip dat kruisraketten kan afvuren bevindt zich op de Zwarte Zee.
Volgens president Volodimir Zelenski gaat Moskou door 'zolang ze raketten hebben'. Zelenski heeft zijn hoop gevestigd op luchtverdedigingssystemen die westerse bondgenoten hebben geleverd of gaan leveren.
© Videostill — De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemt de aanvallen op energiecentrales 'misdaden tegen de menselijkheid'. De Russische regering stelt het geplande overleg met de VS over wederzijdse ontwapening op het gebied van strategische kernwapens uit. De krant Kommersant berichtte eerder al op basis van de Amerikaanse ambassade in Moskou dat het overleg dat dinsdag in Caïro zou beginnen, door het Kremlin 'eenzijdig is uitgesteld'. Rusland en de Verenigde Staten zouden in Caïro tot en met 6 december in gesprek gaan over de voortzetting van hun verdrag ter beperking van het aantal kernwapens. Dit heet het nieuwe START-verdrag en loopt in 2026 af.
Begin augustus was er onenigheid over de praktische uitvoering van het huidige verdrag en schortte Rusland inspecties van wapenfaciliteiten op, omdat de VS geen inspecties op bepaalde bases toeliet. De gesprekken zouden plaatsvinden tijdens de diepe tegenstellingen tussen Moskou en Washington over onder meer Oekraïne. De relaties tussen Moskou en Washington zijn zelden slechter geweest.
Het oorspronkelijke verdrag waarmee de twee rivalen hun nucleaire wapenarsenaal controleerbaar beperken (START-1) stamt nog net uit de tijd van de Sovjet-Unie. De twee wereldmachten spraken in 1991 in het verdrag bijvoorbeeld een maximum aantal kernkoppen en kernraketten af die ze zouden kunnen inzetten. Hun afspraken staan in dat Verdrag voor Vermindering van Strategische Wapens (START). Het richt zich vooral op het afzien van grote aantallen in een oorlog bruikbare of strategische kernwapens. Waarnemers stellen dat sinds START in het leven werd geroepen de twee landen 80 procent van hun strategische kernwapens hebben weggedaan.
Er zit schot in de onderhandelingen tussen Rusland en de Verenigde Staten, als het gaat om een pikante gevangenruil. De Amerikaanse basketbalster Brittney Griner en 'spion' Paul Whelan, die beiden gevangen zitten in Rusland, zouden kunnen worden geruild tegen de beruchte wapenhandelaar Viktor Boet.
Volgens Elizabeth Rood, een Amerikaans diplomaat in Rusland, heeft haar land een significant voorstel gedaan om de twee landgenoten vrij te krijgen. ,,Helaas heeft Rusland nog geen serieus tegenbod gedaan", zei ze tegen het Russische nieuwskanaal RIA.
Precies dit zei Rusland tien dagen geleden ook, toen het bij monde van de plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken zei te hopen op een deal. Beide landen hebben nu dus een stap gezet.
© AP — Viktor Boet (links) en Brittney Griner, mogelijk onderdeel van een gevangenenruil. Rusland zegt het aanbod van paus Franciscus aan te nemen om te onderhandelen over vrede in Oekraïne, maar dat het niet mogelijk is door de positie die Oekraïne inneemt. Kiev wil niet onderhandelen zolang het niet mogelijk is om volledige controle terug te krijgen over het grondgebied, inclusief de Krim.
De paus deed het aanbod tien dagen geleden. Hij zei dat het Vaticaan er alles aan wil doen om te onderhandelen en het conflict tussen de twee landen te beëindigen.
Sinds de oorlog in februari uitbrak hebben ook Turkije, Israël en China zonder succes aangeboden te bemiddelen. Ook de paus lijkt het nu dus niet te lukken. Afgelopen maand keerde hij zich in een speech direct tot Poetin, door hem op te roepen om 'de spiraal van geweld en dood' in Oekraïne te beëindigen.
De Russische aanvallen op de Oekraïense energievoorziening leiden in heel Oekraïne nog steeds tot problemen, ondanks alle herstelwerkzaamheden. Door een capaciteitstekort van 27 procent komt het in heel het land tot stroomonderbrekingen, melden Oekraïense media die zich baseren op netbeheerder Ukrenergo.
De elektriciteit wordt met opzet tijdelijk onderbroken om een totale uitval te voorkomen. Door het koudere weer blijft de vraag groeien, terwijl het aanbod aan stroom achterblijft.
Met de gerichte aanvallen op onder meer elektriciteitscentrales wil Moskou de burgerbevolking raken. De Oekraïense regering spreekt van energieterreur. De afgelopen dagen zat bijvoorbeeld de hoofdstad Kiev zonder stroom, waardoor ook de watervoorziening uitviel en er geen verwarming was, en dat met temperaturen onder het vriespunt. Ook elders veroorzaakten de aanvallen kou en duisternis.
Nadat de problemen zondag eindelijk opgelost leken, meldt het stadsbestuur maandag dat weer ruim de helft van de huishoudens last heeft van stroomuitval. De netbeheerder zet de elektriciteit gericht uit, zodat het stroomnet niet overbelast raakt. Iedereen houdt volgens de burgemeester wel minstens vier uur per dag toegang tot elektriciteit.
Er is onduidelijkheid over de status van de kerncentrale van Zaporizja. De Oekraïense energiemaatschappij Energoaton zei gisteren op tv dat hij signalen heeft dat Rusland zich wil terugtrekken uit de centrale.
,,We krijgen de indruk dat ze hun tassen pakken en alles stelen wat er gestolen kan worden", zei Energoatom-directeur Petro Kotin. Rusland ontkent dit vandaag stellig en noemt het 'fake news'.
De kerncentrale van Zaporizja is al een paar maanden in handen van de Russen. Het ligt buiten de gelijknamige stad, die in Oekraïense handen is. Afgelopen tijd zijn er regelmatig explosies of beschietingen op het terrein geweest, dat vlakbij de frontlijn ligt. Oekraïne en Rusland beschuldigen elkaar ervan de regio in gevaar te brengen met militaire activiteit rondom een kwetsbare en gevaarlijke kerncentrale.
Oorlog betekent improviseren, vooral als er bruggen opgeblazen zijn. Hulpverleners ploeteren door de modder om noodhulp te brengen in de bevrijde stad Cherson. Correspondent Jan Hunin reisde mee.
Lees hier zijn verslag: Ploeteren door de modder om honger te stillen in Cherson
© Jan Hunin — Mannen die aan het werk zijn met schop en houweel in Tjahinka. Ze proberen de weg weer begaanbaar te maken. President Zelenski heeft de Oekraïense bevolking gevraagd zich voor te bereiden op een lange en strenge winter met hevige Russische beschietingen. Dat deed hij zondagavond in zijn dagelijkse videoboodschap.
Hij waarschuwde het Oekraïense leger en burgers vast voor de verwoestende gevolgen van nieuwe aanvallen. ,,Zolang ze raketten hebben, zullen ze niet rusten'', zei Zelenski over de Russen.
De komende week wordt volgens de president even zwaar als afgelopen week, toen Rusland op grote schaal energievoorzieningen in het land onder vuur nam. Daardoor had de Oekraïense bevolking te kampen met de grootste stroomstoring sinds het begin van de Russische invasie eind februari. Veel Oekraïense huishoudens zaten bij vriestemperaturen tijdelijk of zelfs helemaal zonder verwarming, stroom en water.
Zelenski riep zijn landgenoten op om tijdens de wintermaanden steun te verlenen aan burgers in nood. ,,Samen kunnen we alles doorstaan'', zei hij.
Een groep Russische moeders, die zich ‘het Feministische anti-oorlogsverzet’ noemt, heeft in een brief op internet het Russische parlement opgeroepen de strijd in Oekraïne te staken en eist terugkeer van de Russische troepen.
© AFP — Poetin tijdens een ontmoeting met de moeders van Russische soldaten. De Belgische premier Alexander De Croo heeft na Kiev ook een bezoek gebracht aan Borodjanka en Boetsja. Samen met zijn minister van Buitenlandse Zaken.
De twee plaatsen zijn zwaar getroffen door de oorlog. ,,De brutaliteit van de Russische oorlog is onwezenlijk", zei De Croo erover.
In Borodjanka, een stad 50 kilometer ten noordwesten van Kiev, zagen de premier, de minister en hun delegatie de verwoesting die was aangericht door raket- en luchtaanvallen. Ze stonden ook even stil bij een van de kunstwerken van Banksy.
Daarna ging de delegatie naar Boetsja. Na de terugtrekking van de Russische troepen zijn hier honderden lichamen aangetroffen, waaronder 73 lichamen in een massagraf bij een kerk. In totaal zijn 458 lichamen van burgers gevonden in Boetsja, dat zo een symbool werd voor de oorlogsmisdaden gepleegd in Oekraïne.
De Croo en minister Hadja Lahbib bezochten een fototentoonstelling met beelden van het massagraf. ,,Dit toont aan hoe gruwelijk oorlogen zijn en dat dit zo snel mogelijk moet stoppen”, aldus Lahbib.
De in Nederland opgegroeide Maya Muraviova (34) heeft al zeker 10.000 Oekraïners gered uit oorlogsgebied. Een levensgevaarlijke operatie, die onmogelijk zou zijn zonder hulp uit Zwolle. Terwijl raketten inslaan, rijdt zij met busjes vol vluchtelingen de Donbas uit. ,,Ik heb geen tijd om bang te zijn.’’ Lees het verhaal hier.
De Oekraïense troepen zijn beter voorbereid op de kou die gaat komen, stelt militair en defensief analist Michael Clarke van Sky News.
Komende dagen zal de temperatuur in Oekraïne gaan dalen tot ver onder het vriespunt. Volgens Clarke zal het dagenlang zeker -5 graden worden. De grond zal daarbij bevroren raken.
,,Om daar als leger tegen te kunnen, moet je goed bevoorraad en uitgerust zijn." Clarke ziet hierin een groot voordeel voor Oekraïne. ,,Die soldaten zijn beter voorbereid en tot op het bot gemotiveerd. Veel Russische soldaten waren al ongelukkig en willen niet eens meedoen aan de strijd."
Het Russische leger heeft sinds zaterdag meer dan vijftig keer beschietingen uitgevoerd op doelen in de regio Cherson, meldt het militaire bestuur van de regio. De gouverneur beschuldigde Rusland zondag van terreur en gerichte aanvallen op burgers. Er vielen een dode en twee gewonden, meldde hij via Telegram.
Meerdere plaatsen langs de noordwestelijke oever van de rivier de Djnepr liggen onder vuur van Russische troepen aan de andere kant. De situatie in de stad Cherson, die Oekraïne twee weken geleden heroverde, is volgens de gouverneur kritiek. Hoogspanningslijnen en infrastructuur zijn verwoest, maar huishoudens worden geleidelijk weer aangesloten op het elektriciteitsnet.
Vijf procent van de bewoners zou thuis weer licht hebben en een ziekenhuis heeft weer stroom. Vanwege de moeilijke situatie is de Oekraïense regering enkele dagen geleden begonnen met evacuaties. Ongeveer honderd inwoners werden met de trein naar het westen van het land gebracht. Anderen zijn zelfstandig naar rustiger delen van het land gereisd.
Vrijdag kwamen in Cherson vijftien mensen om door beschietingen van het Russische leger, dat de stad acht maanden in handen had. Sinds het einde van de bezetting ruim twee weken geleden zijn er volgens de politie minstens 32 doden gevallen in de regio. Onderzoekers hebben 578 zaken aangebracht die zouden kunnen worden aangemerkt als oorlogsmisdaden.
Het elektriciteitsnetwerk is in bijna heel Kiev weer hersteld. Het stadsbestuur meldt dat de werkzaamheden bijna voltooid zijn, vier dagen na de grote Russische aanval op de energievoorzieningen van de Oekraïense hoofdstad.
Zondagochtend heeft vrijwel iedereen in Kiev weer toegang tot stroom, verwarming en stromend water. Ook het mobiele netwerk functioneert weer zoals het zou moeten. Op de piekmomenten zou de stroom nog plaatselijk kunnen uitvallen.
Nu de winter in Oekraïne is begonnen, richten de Russische aanvallen zich voornamelijk op de energievoorzieningen. Komende week kan de temperatuur ook overdag dalen tot onder het vriespunt en in Kiev wordt zondag sneeuw verwacht.
Ook andere steden hadden de voorbije dagen problemen met het stroomnetwerk, maar dat is voor nu op veel plekken hersteld. Toch blijft de netbeheerder Oekraïners in het hele land oproepen zuinig te zijn met de energie, zodat problemen sneller opgelost kunnen worden.
Kiev houdt vandaag rekening met zware sneeuwval en temperaturen onder het vriespunt. Dat terwijl miljoenen mensen nog steeds weinig of geen stroom en verwarming hebben. De sneeuwval duurt naar verwachting tot zeker halverwege volgende week.
Sergej Kovalenko van Yasno, het bedrijf dat energie levert aan Kiev, zegt dat de situatie in de hoofdstad verbetert maar nog 'best moeilijk' blijft. Het streven is om ervoor te zorgen dat de inwoners minimaal vier uur stroom per dag hebben.
Netbeheerder Ukrenergo zegt dat producenten nog slechts driekwart van de benodigde elektriciteit kan leveren in heel Oekraïne. Daardoor blijven beperkingen en blackouts noodzakelijk.
Bedrijven roepen burgers op zuinig om te gaan met elektriciteit. ,,We willen u eraan herinneren dat nu elke Oekraïner bij wie thuis de elektriciteit hersteld is, kan helpen die van anderen sneller te herstellen, simpelweg door zuinig met elektriciteit om te gaan", schrijft Ukrenergo in een verklaring op Telegram.
Zeker 32 mensen zijn de afgelopen twee weken omgekomen door Russische raketaanvallen in de zuidelijke regio Cherson. Dat heeft het hoofd van de Oekraïense politie gezegd.
Russische troepen voltooiden hun terugtrekking uit de stad Kherson op 11 november na een bezetting van bijna negen maanden. Ze zijn nu gepositioneerd op de oostelijke oever van de Dnjepr, van waaruit ze de stad regelmatig hebben beschoten.
Buitenlanders kunnen geen Russische draagmoeders meer inschakelen om hun kinderwens te vervullen. Rusland neemt binnenkort een wet aan die dat verbiedt. Dat zegt parlementsvoorzitter Vyacheslav Volodin.
Betaald draagmoederschap is legaal in Rusland, maar religieuze groepen hebben kritiek op deze commerciële praktijken. Volgens Volodin zijn de afgelopen jaren zo'n 45.000 baby's van Russische draagmoeders in het buitenland terechtgekomen. ,,Kinderhandel is onaanvaardbaar", zei hij. Het wetsvoorstel is vrijwel unaniem goedgekeurd.
Ondertussen beschuldigt de Oekraïense regering Moskou ervan meer dan 12.000 Oekraïense kinderen gedwongen te hebben 'gedeporteerd' naar Rusland sinds de invasie van het buurland. Ook zouden 440 kinderen zijn omgekomen en worden er honderden vermist, aldus Oekraïne.
Rusland ontkent de gedwongen deportaties. Het verplaatsen van burgers van Oekraïne naar Rusland is is bedoeld om hen te beschermen tegen Oekraïense soldaten, aldus het Kremlin.
De Belarussische minister van Buitenlandse Zaken, Vladimir Makej, is onverwachts overleden, meldde staatspersbureau Belta vandaag. Een doodsoorzaak is nog niet bekend gemaakt. De 64-jarige Makej bekleedde zijn functie sinds 2012.
Eerder deze week woonde Makej in Armenië een conferentie bij van de veiligheidsorganisatie CSTO, een militaire alliantie van voormalige sovjetrepublieken. Gisteren sprak Makej nog met aartsbisschop Ante Jozic over de banden van Belarus met het Vaticaan. Maandag zou de minister een ontmoeting hebben met zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov. Moskou liet weten 'geschokt' te zijn door Makejs dood en kondigde een officieel condoleancebericht aan.
Voorafgaand aan de presidentsverkiezingen en de daaropvolgende massale antiregeringsprotesten in 2020 was Makej betrokken bij initiatieven om de betrekkingen tussen Belarus en het Westen te verbeteren en spuide hij kritiek op Rusland. Toen de protesten tegen het regime van president Aleksandr Loekasjenko begonnen, veranderde hij van standpunt en beschuldigde westerse landen van het opruien van betogers.
Afgelopen september verdedigde Makej de positie van Belarus inzake de Russische invasie van Oekraïne nog voor de VN-Veiligheidsraad. ,,Belarus wordt een 'handlanger van de agressor' genoemd, en zelfs een partij in het conflict. Maar wij hebben gezegd en blijven zeggen: Belarus heeft de oorlog nooit bepleit. Maar wij zijn ook geen verraders. We hebben afspraken via internationale verdragen en daar houden we ons strikt aan.'' Belarus is onder meer gelieerd aan Rusland via de CSTO en een economische unie
© AP — De Belarussische minister van Buitenlandse Zaken, Vladimir Makej (links), in juni 2021 naast zijn Russische collega Sergej Lavrov. Rusland en Oekraïne hebben zaterdag krijgsgevangenen geruild. Rusland meldt dat negen Russische soldaten zijn vrijgelaten. Volgens Oekraïne heeft Rusland twaalf Oekraïense soldaten vrijgelaten.
,,Op 26 november zijn negen soldaten die vastzaten en het risico liepen dood te gaan, vrijgelaten uit gebieden die worden gecontroleerd door het regime in Kiev", aldus het Russische ministerie van Defensie.
De Oekraïense stafchef van president Volodimir Zelenski schreef op Twitter over de ruil. ,,We zijn erin geslaagd twaalf gevangenen te bevrijden."
De ruil was volgens bronnen onderdeel van afspraken over de export van ammoniak. Russische ammoniak werd voor de oorlog via een Oekraïense pijpleiding geëxporteerd, maar sinds de invasie is dit transport grotendeels stil komen te liggen. Oekraïne was bereid in te stemmen met het hervatten van de export als er ook een gevangenenruil zou plaatsvinden. Of de uitvoer van ammoniak ook echt wordt hervat, is nog niet bekend.
In Kiev zitten nog steeds zo'n 130.000 mensen zonder stroom, volgens het stadsbestuur. Het elektriciteitsnetwerk in de Oekraïense hoofdstad is na de zware Russische raketaanvallen van deze week nog niet hersteld.
De stad hoopt dat zondagmiddag alle problemen zijn opgelost. Wel zijn zaterdag al veel meer mensen van stroom voorzien dan vrijdag. Burgemeester Vitali Klitsjko zei toen dat de helft van de stad met 3 miljoen inwoners nog moest wachten op elektriciteit.
Zondag moeten ook alle huishoudens in Kiev weer aangesloten zijn op de centrale verwarming. Eerder had de hele stad alweer toegang tot stromend water. Nu de winter in Oekraïne is begonnen richten de Russische aanvallen zich voornamelijk op de energievoorzieningen. Komende week kan de temperatuur ook overdag dalen tot onder het vriespunt.
President Volodimir Zelenski uitte vrijdagavond zeldzame kritiek op de burgemeester van Kiev omdat de herstelwerkzaamheden daar langzaam verliepen. Zelenski noemde Klitsjko niet bij naam, maar vond dat de inwoners van Kiev die zonder stroom en verwarming zaten betere en snellere hulp zouden moeten krijgen.
De Belgische premier Alexander De Croo is zaterdagochtend gearriveerd in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Het gaat om een onaangekondigd bezoek, meldt het Belgische persbureau Belga. De premier wordt vergezeld door de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib.
De Croo zei dat het bezoek op een 'belangrijk moment' plaatsvindt. ,,De winter begint en Rusland valt de burgerbevolking aan. Dit is een van de moeilijkste momenten van de oorlog."
Het is voor het eerst dat De Croo Kiev bezoekt sinds de oorlog in februari van dit jaar begon. De premier erkende dat er een zeker risico hangt aan zo'n bezoek, maar wees er ook op dat het bezoek goed is voorbereid. ,,De Oekraïense bevolking leeft elke dag in gevaar", zei hij. ,,Op dit moment vanuit België naar Oekraïne gaan, is dan ook een belangrijk signaal."
Minister Lahbib zei tijdens het bezoek dat België Oekraïne nog meer gaat steunen. Er komt nieuwe hulp voor een bedrag van ongeveer 37,4 miljoen euro. Het gaat om militaire steun, maar ook om voorzieningen om de winter door te komen, zoals generatoren, slaapzakken en pakketten voor eerste hulp.
De Nederlandse premier Mark Rutte bezocht Kiev in juli. Eerder deze maand was de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, in de Oekraïense hoofdstad. Hij bracht een deel van zijn bezoek in de schuilkelder door vanwege raketaanvallen.
Rusland zal boeten voor de hongersnood in Oekraïne in de jaren 30 van de vorige eeuw. Dat zegt de stafchef van president Volodimir Zelenski. Andrej Jermak verwees op Telegram naar de Holodomor die plaatsvond in 1932 en 1933 en altijd op 26 november wordt herdacht.
,,Rusland zal boeten voor de Holodomor en voor de misdaden die het momenteel begaat", aldus Jermak. In de winter van 1932 en 1933 kwamen miljoenen mensen om het leven in Oekraïne, wat toen nog een onderdeel was van de Sovjet-Unie.
De Holodomor wordt zaterdag herdacht in het bijzijn van onder meer de premiers van België, Polen, Hongarije en Litouwen.
De genocide zou zijn veroorzaakt door jarenlang moedwillig beleid van Josef Stalin, op dat moment de leider van de Sovjet-Unie. Stalin behoort tot de dodelijkste dictators in de geschiedenis. Hij roeide ontelbare onschuldige burgers uit, alsook hele bevolkingsgroepen en later ook zijn eigen partijkader.
De terreur tegen de bevolking van de sovjetrepubliek nam pas in 1939 enigszins af door de dreigende wereldoorlog. Veel Oekraïners sympathiseerden daarom met de Duitse aanvallers in 1941 en werkten met hen mee.
In de communistische tijd zijn tussen 1932 en 1933 mogelijk 3,5 miljoen mensen in de toenmalige deelrepubliek Oekraïne omgekomen in de strijd van Moskou tegen nog niet onderworpen boeren met landerijen tijdens een opzettelijk veroorzaakte hongersnood. Oogsten werden in beslag genomen en landbouwbedrijven ontmanteld. Dit gebeurde overal tijdens Stalins schrikbewind, maar in Oekraïne zou het veel fanatieker zijn gebeurd en ook een etnisch motief hebben gehad. In Oekraïne is dat Holodomor genoemd, de uitroeiing door honger.
President Zelenski prees Ierland, Hongarije, Litouwen deze week voor hun erkenning van de Holodomor als genocide.
© ANP / EPA — Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) met zijn Oekraïense ambtgenoot Dmitro Koeleba (links) bij het Holodomor Monument in Kiev, vorige week. De Britse inlichtingendiensten stellen zaterdagochtend dat het Russische leger raketten zonder explosieve lading gebruikt in Oekraïne. Volgens de Britten gaat het om raketten uit de jaren 80 waar normaal gesproken een kernkop op zit, maar die is er nu af gehaald.
In de dagelijkse update over de situatie in Oekraïne staat dat nog onduidelijk is waarom Rusland dit doet. 'Maar deze vorm van improvisatie laat zien dat de Russen door hun ballistische raketten heen zijn.' Volgens de inlichtingendiensten kunnen de AS-15 KENT-raketten alleen worden gebruikt als nucleaire projectielen.
De raketten richten aanzienlijk minder schade aan dan een projectiel met explosieve lading. 'Ze dienen bijna zeker als afleiding voor de Oekraïense luchtverdediging', aldus de Britten.
Vrijdag kwamen nog zeker vijftien Oekraïense burgers om het leven door Russische beschietingen van de zuidelijke havenstad Cherson, die twee weken geleden werd heroverd door het Oekraïense leger.
Een voormalige generaal van het Amerikaanse marinierskorps maakt deel uit van het Russische huurlingenleger dat meevecht in Oekraïne. Dat beweert de baas van de aan het Kremlin gelieerde Wagner Group althans. Jevgeni Prigozjin zei er vrijdag iets over tegen een Finse krant.
,,Er zijn niet veel Finse burgers bij Wagner PMC, in totaal zo'n 20. Om voor de hand liggende redenen kan ik geen details geven'', antwoordde de miljardair op een vraag van de Helsingin Sanomat. Prigozjin heeft naar eigen zeggen een 'zeer goede indruk' over de Finnen op het slagveld. ,,Ze vechten in een Brits bataljon dat onder bevel staat van een Amerikaans staatsburger, een voormalige generaal van het Korps Mariniers", aldus Prigozjin, geciteerd door de persdienst van zijn bedrijf Concord.
De Russische zakenman, die de bijnaam 'Poetins kok' kreeg vanwege de contracten van zijn cateringgroep met het Kremlin, verdiende naar verluidt een vermogen met de overheidsopdrachten die hij binnenhaalde.
In september onthulde Prigozjin dat hij achter de Wagner Group zit en de paramilitaire organisatie in 2014 had opgericht om te vechten in Oekraïne (Wagner-huurlingen namen deel aan de bezetting van het schiereiland de Krim). Begin november opende Wagner zijn eerste officiële hoofdkantoor in Sint-Petersburg, de tweede stad van Rusland.
De Rus, die op de Amerikaanse en Europese sanctielijsten staat en door de FBI wordt gezocht voor mogelijke inmenging in de Amerikaanse verkiezingen, erkende ook de aanwezigheid van zijn huurlingen in Afrika, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika.
© AP — Het 'PMC Wagner Centre' in Sint Petersburg Negen maanden na het begin van de Russische aanvalsoorlog heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski de verzetsgeest van zijn land geprezen en inwoners tegelijk opgeroepen vol te houden. ,,We hebben negen maanden lang een grootschalige oorlog overleefd en Rusland heeft geen manier gevonden om ons te breken. En het zal er geen vinden", zei hij donderdagavond in zijn dagelijkse videotoespraak. ,,We moeten doorgaan zoals we nu bezig zijn, in eenheid en met wederzijdse hulp."
Zelenski zei hoe lastig het is de elektriciteits- en watervoorziening te herstellen na de zware Russische raketaanval van woensdag. ,,Vanaf vanavond zijn er in vijftien regio's nog steeds problemen met water. De grootste in Kiev, Kirovohrad en Dnipro. Rusland wil niet alleen dat de Oekraïners zonder elektriciteit en warmte komen te zitten maar de terroristen willen ons van elkaar isoleren en ervoor zorgen dat we elkaar niet waarnemen."
Zelenski ontvangt naar eigen zeggen 'bijna elk uur' meldingen van aanvallen door de bezetters in Cherson en andere plaatsen in de regio. De terreur begon volgens hem onmiddellijk nadat het Russische leger gedwongen was te vluchten. ,,Dit is de wraak van de verliezers. Ze weten niet hoe ze moeten vechten. Het enige wat ze nu kunnen doen is terroriseren. Energieterreur, artillerie- of raketterreur. Dat is alles waarnaar Rusland is gedegradeerd onder zijn huidige leiders.''
Alleen de bevrijding van zijn land en betrouwbare veiligheidsgaranties voor Oekraïne kunnen de Oekraïeners beschermen tegen eventuele Russische escalaties, zei hij. ,,Hiervoor werken we dagelijks samen met partners. Binnenkort komt er belangrijk nieuws. Ik bedank iedereen die vecht en werkt voor ons land en iedereen die Oekraïne steunt in deze extreem moeilijke tijd. Eer aan Oekraïne!''
© Videostill Telegram — de Oekraïense president Volodimir Zelenski in zijn dagelijkse videoboodschap. Zes miljoen Oekraïense huishoudens hadden vrijdag nog te maken met stroomuitval, zei president Volodimir Zelenski twee dagen na grootschalige raketaanvallen van Rusland op vooral Oekraïense energievoorzieningen. Woensdag waren dat er nog bijna twee keer zo veel. De autoriteiten hopen dit weekend veel herstelwerk af te ronden.
Zelenski riep zijn landgenoten op zuinig om te springen met energie in gebieden waar er weer stroom is. In de hoofdstad Kiev en onder meer Odessa en Lviv zijn er nog 'black-outs', zei Zelenski in zijn dagelijkse videotoespraak. In de regio Charkov zou de stroomvoorziening volgens het lokale bestuur bijna weer op peil zijn.
Het Russische leger is al weken bezig de Oekraïense energie-infrastructuur onder vuur te nemen. Terwijl de temperatuur daalt komen initiatieven op gang. De VS en de Europese Unie hebben hulp aangekondigd. Frankrijk bijvoorbeeld stuurt honderd zware generatoren naar Oekraïne. Minister van Buitenlandse Zaken Catherine Colonna merkte daarbij op dat 'aanvallen op civiele infrastructuur oorlogsmisdaden zijn'.
Vijftien burgers zijn vandaag omgekomen bij Russische beschietingen op de stad Cherson. Zeker 35 anderen raakten gewond, onder wie een kind, zei een functionaris van de strategische gelegen stad in het zuiden van Oekraïne. Huizen en hoge gebouwen liepen schade op door de beschietingen, voegde ze daaraan toe.
Cherson kwam twee weken geleden weer in handen van Oekraïne, nadat de stad na de Russische inval in februari als enige grote stad snel onder controle van de Russen kwam. Onder druk van Oekraïense aanvallen besloot het Russische leger op 9 november de stad op te geven en zich terug te trekken op de zuidelijke oever van de Dnjepr-rivier.
Het Oekraïense leger trok de stad kort daarna binnen. Veel van de infrastructuur en publieke voorzieningen waren verwoest. Cherson heeft inmiddels wel weer een treinverbinding met de hoofdstad Kiev.
De video bij het liedje 'Nezlamna' ('Onbreekbaar') van de Oekraïense vertegenwoordiger van het Junior Eurovisie Songfestival is uit. De jonge zangeres Slata Dziunka, die uitkomt voor Oekraïne, kon niet in hoofdstad Kiev worden gefilmd, dus werd uitgeweken.
Dat kon niet voorkomen dat het oorlogsgeweld de opnames binnendrong - er waren raketaanvallen in de regio. De video werd op ondergrondse locaties gefilmd. Zo wilden de makers de dagelijkse realiteit voor kinderen in beeld brengen, maar ook hun veerkracht laten zien.
De Russische president Vladimir Poetin heeft een ontmoeting gehad met moeders van militairen die in Oekraïne vechten. Zondag is het Moederdag in Rusland. Hij zei te begrijpen dat ze leven met gevoelens van angst en zorg en hij deelt naar eigen zeggen de pijn van het verlies van hen die hun kinderen in de oorlog hebben verloren. Zij zullen niet vergeten worden volgens Poetin.
Hij herhaalde zijn standpunt dat de strijd in Oekraïne al heel lang gaande is en wordt gevoerd om mensen te beschermen 'die acht jaar lang zijn onderworpen aan pesterijen en genocide door het regime in Kiev'. Het doel van de inval is volgens Poetin 'de bevrijding van (de regio's van) Donbas en het garanderen van de veiligheid van Rusland', berichtte persbureau RIA Novosti. Hij lijkt niks hebben gezegd over de recente annexatie van vier Oekraïense regio's waarvan er twee niet tot de Donbas behoren.
Poetin waarschuwde zijn gehoor dat ze niet alles moeten geloven wat ze op de tv of het internet te zien of horen krijgen. Volgens hem wordt er erg veel 'fake news' verspreid over de Russische aanval op Oekraïne.
Bij Russische aanvallen op de kritische infrastructuur van Oekraïne zijn sinds oktober volgens de Verenigde Naties (VN) minstens 77 burgers omgekomen. ,,Miljoenen mensen worden als gevolg van deze aanvallen in extreme ellende en erbarmelijke levensomstandigheden gegooid", zei VN-Mensenrechtenchef Volker Turk donderdag in een verklaring.
'Over het geheel genomen levert dit ernstige problemen op onder het internationaal humanitair recht, dat een concreet en direct militair voordeel vereist voor elk aangevallen object.'
In dezelfde verklaring zei hij dat de video's die lijken te laten zien hoe Oekraïense soldaten Russische krijgsgevangenen executeren, na een voorlopige VN-analyse zijn geclassificeerd als 'hoogstwaarschijnlijk authentiek'.
Kiev zei eerder dat het alle vermeende misbruiken door zijn strijdkrachten zou onderzoeken. Volgens het monitoringteam van de VN hebben zowel Rusland als Oekraïne krijgsgevangenen gemarteld. Turk riep beide landen op om hun strijdkrachten duidelijke instructies te geven over de behandeling van krijgsgevangenen en zei dat alle beschuldigingen van standrechtelijke executies volledig moeten worden onderzocht.
De Navo dwarsboomt het sturen van Patriot-luchtafweerraketten naar Oekraïne niet. Daar gaan de lidstaten zelf over, zegt NAVO-chef Jens Stoltenberg.
Oekraïne zit dringend verlegen om extra luchtdoelgeschut nu Rusland week na week zware bombardementen uitvoert om de energievoorziening uit te schakelen. Terwijl de eerste sneeuw al is gevallen zitten veel Oekraïners zonder stroom en verwarming.
Polen heeft daarom Duitsland gevraagd de Patriots die Berlijn aan Warschau had aangeboden, te stationeren in het westen van Oekraïne. Daar zouden ze zowel Polen kunnen beschermen als Oekraïne. Maar Duitsland zei dat eerst aan de Navo-bondgenoten te moeten voorleggen.
Aanvankelijk deinsde de westerse militaire alliantie terug voor het sturen van zware wapens, tanks en al helemaal van gevechtsvliegtuigen, maar nu de oorlog blijft voortduren sneuvelen die taboes een voor een. Het is aan Duitsland zelf of het Patriots naar Oekraïne stuurt, liet Stoltenberg vrijdag desgevraagd doorschemeren. Al moet ook de fabrikant van het wapentuig of zijn vestigingsland (de VS in dit geval) vaak instemmen, tekende hij aan. Zulke voorwaarden zijn vaak in wapencontracten opgenomen.
Om te voorkomen dat Duitse militairen en daarmee de Navo in de oorlog worden meegesleurd, is het wel zaak de Patriots te laten bedienen door Oekraïners. Dat is steeds het recept, memoreerde Stoltenberg. Eerder trainden Nederland en Duitsland bijvoorbeeld Oekraïense militairen om de pantserhouwitsers te bedienen die ze Oekraïne schonken.
De Navo heeft de strijdkrachten van Oekraïne voorzien van stoorzenders voor de afweer van drones. De zogenaamde 'jammers' maken deel uit van een alomvattend steunpakket, zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg vrijdag op een persconferentie in Brussel. Het pakket omvat ook brandstof, medische benodigdheden en winteruitrusting.
De stoorzenders zijn met name bedoeld om Oekraïne te helpen aanvallen met kamikaze-drones af te weren. De apparaten zijn meestal elektromagnetische zenders die de navigatie- of communicatiesystemen van de drones verstoren. Stoltenberg kondigde medio oktober al aan dat de Navo Oekraïne 'honderden' van deze anti-drone jammers zou leveren
Volgens informatie uit Kiev valt het Russische leger sinds oktober steeds vaker aan met kamikaze-drones. Volgens de Oekraïense luchtmacht worden voornamelijk onbemande vliegtuigjes van Iraanse makelij gebruikt, met name de Shahed 136. Deze drone wordt meestal gelanceerd vanaf vrachtwagens en crasht met hoge snelheid in de richting van zijn doel.
Twee dagen na de zware Russische raketaanvallen op de Oekraïense elektriciteits- en watervoorziening heeft de helft van de verbruikers in de hoofdstad Kiev nog steeds geen elektriciteit, meldt burgemeester Vitali Klitsjko vrijdagochtend. 'Energiebedrijven zijn van plan om verbruikers overdag afwisselend - gedurende 3 uur - aan te sluiten', schreef hij op Telegram.
Als het stroomnetwerk hersteld is, zou iedereen ook weer mobiel bereik moeten hebben. De Oekraïense netbeheerder meldde donderdagavond dat de meeste centrales weer elektriciteit produceren en dat aan de helft van de vraag voldaan kon worden.
De watervoorziening is volledig hersteld volgens het militaire bestuur van de hoofdstad. Sommige verbruikers kunnen nog steeds een lage waterdruk ervaren, luidde het. Ook de warmtevoorziening in de stad wordt hersteld. 'Een derde van de woningen in Kiev heeft weer verwarming. Specialisten blijven de installaties in de hoofdstad herstellen', aldus Klitsjko.
Hij meldde donderdagmorgen dat 70 procent van de hoofdstad nog zonder elektriciteit zat. Miljoenen inwoners brachten de nacht door in temperaturen rond het vriespunt. De Oekraïense regering meldde later op de dag dat een groot deel van de circa drie miljoen inwoners van Kiev weer elektriciteit had een dag na de grootscheepse Russische raketaanvallen. In de namiddag zaten sommige delen van Kiev nog wel zonder stroom.
Volgens de Oekraïense luchtmacht had Rusland woensdag ongeveer zeventig raketten en drones op Oekraïne afgestuurd. Moskou ontkende dat Kiev doelwit was. Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken zou alle eventuele schade in de hoofdstad het gevolg zijn van 'vallende raketten van buitenlands en Oekraïens luchtafweergeschut gepositioneerd in woonwijken van de Oekraïense hoofdstad'.
De Oekraïense first lady Olena Zelenska heeft er alle vertrouwen in dat Oekraïne de komende winter zal doorstaan ondanks de kou en de black-outs veroorzaakt door Russische raketten. ,,We zijn klaar om dit te doorstaan", zegt ze in een interview met de BBC in Kiev in het kader van de jaarlijkse reeks '100 Women'. Daarin belicht de Britse publieke omroep de rol van vrouwen die haar opvielen.
,,We hebben zoveel verschrikkelijke uitdagingen gehad, zoveel slachtoffers gezien, zoveel vernietiging, dat black-outs niet het ergste zijn dat ons kan overkomen." Zelenska verwijst naar een recente peiling waarin 90 procent van de Oekraïners zei bereid te zijn twee tot drie jaar met elektriciteitstekorten te leven als ze het vooruitzicht hadden op toetreding tot de Europese Unie. Alle Oekraïners zullen door deze oorlog sterker worden, voorspelt de presidentsvrouw stoïcijns.
Ze wil geen exacte datum geven waarop haar man en zij voor het laatst samen gegeten hebben met hun kinderen, de 18-jarige Oleksandra en de 9-jarige Kyrylo. ,,Het is tegenwoordig heel zeldzaam. Heel zeldzaam", zegt ze. ,,Ik woon apart met mijn kinderen en mijn man woont op het werk. We missen vooral simpele dingen - zitten, niet naar de tijd kijken, zo lang als we willen."
Gevraagd of ze een zekere 'moeheid' bespeurt in andere hoofdsteden nu de crisissituatie in Oekraïne de energie- en voedselprijzen buiten de landsgrenzen opdrijft, antwoordt Zelenska: ,,Ik heb niet het gevoel dat ze ons beu zijn. Ze begrijpen allemaal dat dit niet alleen een oorlog in Oekraïne is. Het is een oorlog van wereldbeelden waartegen we zullen blijven vechten want zonder overwinning kan er geen vrede zijn.''
Olena Zelenska is ervan overtuigd dat de Oekraïense samenleving al aan het veranderen was voordat de oorlog alles overweldigde en dat deze verandering nu steeds sneller gaat. ,,Keuken, kinderen, kerk - zo is het niet meer voor onze samenleving. Een vrouw die dit heeft meegemaakt, zal geen stap terug doen."
In de stad Armjanks op het noordelijke puntje van het door Rusland bezette schiereiland de Krim klinkt vrijdagochtend het luchtalarm. Het luchtafweersysteem is geactiveerd, zei burgemeester Vasily Telizhenko tegen het Rusische persbureau TASS zonder verdere details te verstrekken. Het is op dit moment onduidelijk of er ook daadwerkelijk lucht- of raketaanvallen zijn uitgevoerd en of er schade is.
Het aantal aanvallen op het Zwarte Zee-schiereiland, dat in 2014 door Rusland werd geannexeerd, is de afgelopen weken toegenomen nu Kiev doorgaat met een tegenoffensief om grondgebied in het zuiden van Oekraïne te heroveren na de bevrijding van de havenstad Cherson. De aan Rusland gelieerde gouverneur van de Krim, Sergey Aksyonov, kondigde vorige week de versterking van verdedigingsposities aan.
Verschillende explosies hebben Russische militaire locaties op de Krim opgeschrikt sinds de invasie van Oekraïne in februari, waaronder een drone-aanval op een belangrijke marinehaven in Sebastopol vorige maand.
Armjansk ligt ruim 100 kilometer ten zuidoosten van Cherson. De havenstad werd vorige maand door Moskou geannexeerd, maar Russische troepen moesten zich er begin deze maand terugtrekken na een strijd met Oekraïense strijdkrachten.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski zei donderdag dat hij vasthoudt aan de bevrijding van de Krim als een oorlogsdoel. ,,Ik kan begrijpen dat iedereen in de war is over deze situatie en wat er van de Krim zal worden", zei hij tegen de Britse krant Financial Times. ,,Als iemand ons een manier laat zien om de bezetting met niet-militaire middelen te beëindigen, dan zal ik daar een groot voorstander van zijn. Maar als een voorstel zou inhouden dat de Krim bezet blijft en deel van Rusland moet niemand daar tijd in steken. Dat is tijdverspilling."
De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft woensdagavond de VN-Veiligheidsraad toegesproken, die op verzoek van Oekraïne in spoedzitting bijeen kwam. Zelenski vroeg de raad zich hard uit te spreken tegen de voortdurende Russische aanvallen op het Oekraïense energienetwerk. Daardoor is in veel plaatsen de stroom uitgevallen. Dat leidt ook tot problemen met de drinkwatervoorziening en de verwarming. Zelenski noemde de aanvallen 'misdaden tegen de menselijkheid'.
,,Vandaag is slechts één dag, maar we hebben 70 raketten gekregen", zei Zelenski via een videoverbinding met de zitting in New York. Bij de beschietingen zijn volgens de president ook scholen, ziekenhuizen, infrastructuur en woonwijken getroffen. ,,Dat is de Russische formule voor terreur", zei hij.
Het is onwaarschijnlijk dat de Veiligheidsraad de aanvallen in een officiële verklaring zal veroordelen. Rusland heeft een zetel in de raad en kan zijn vetorecht gebruiken, zoals het in eerdere zittingen over de oorlog in Oekraïne heeft gedaan. Zelenksi vroeg daarom Rusland zijn stemrecht af te nemen in stemmingen die over het land zelf gaan. ,,We mogen ons niet laten gijzelen door één internationale terrorist", zei Zelenski.
Volgens de Oekraïense autoriteiten vielen er woensdag zes doden en 36 gewonden door de raketbeschietingen.
Directe inzet van het Belarussische leger in de Russische oorlog tegen Oekraïne is niet aan de orde, zegt president Alexandr Loekasjenko. ,,Als we rechtstreeks betrokken raken bij dit conflict met de strijdkrachten, met soldaten, dragen we niets bij, dan maken we het alleen maar erger", zei hij volgens persbureau Belta.
Volgens de autoritaire leider is het Belarussische leger van 35.000 tot 40.000 man geen oplossing voor de problemen van Rusland, dat met tegenslagen kampt in zijn oorlog. Zo'n inzet is volgens Loekasjenko ook niet nodig, hij zegt meer te zien in vredesbesprekingen. Loekasjenko heeft zijn land, dat sterk afhankelijk is van Moskou, beschikbaar gesteld als lanceerbasis voor Russische troepen en luchtaanvallen. Minsk levert ook tanks en andere wapens aan zijn grote buur.
Oekraïne is eveneens buurland en beschouwt Belarus als strijdende partij. Kiev houdt troepen in reserve voor het geval het een aanval vanuit Belarus zou moet afweren. Eind vorige maand versterkte het Oekraïense leger zijn verdediging bij de noordelijke grens, ter voorbereiding op een mogelijke Russische aanval vanuit Belarus. De regering in Minsk had daarvoor aangekondigd dat er ongeveer 9000 Russische militairen naar het land komen om deel te nemen aan een gezamenlijke nieuwe grensbewakingseenheid.
© AP — De Belarussische president Alexandr Loekasjenko in september van dit jaar in een militaire outfit gestoken. De modder van het najaar en de kou van de naderende winter veranderen het slagveld in Oekraïne. Hoe worden soldaten hierop voorbereid? En wat betekent het voor de strategie?
Lees het artikel hier: Wapens, accu's en soldaten lijden onder de winter: ‘Als het koud en nat is, wordt alles anders’
© REUTERS — Foto ter illustratie. Een Oekraïense militair draagt munitie bij een demonstratie.
